SIEM REAP, KEMBOJA – Bunyi melodi daripada kumpulan monyet yang terancam bergema di dalam hutan dekat kompleks kuil Angkor Wat Kemboja – petanda pemulihan semula ekologi selepas berdekad-dekad perburuan hidupan liar dihentikan di tapak itu.
Sepasang ungka yang jarang ditemui dilepaskan pada 2013 sebagai sebahagian daripada program bersama antara kumpulan pemuliharaan Wildlife Alliance, pentadbiran perhutanan dan Pihak Berkuasa Apsara, sebuah agensi kerajaan yang menguruskan runtuhan abad ke-12.
Duo ungka, bernama Baray dan Saranick, dilahirkan daripada induk yang diselamatkan daripada perdagangan hidupan liar dan menghasilkan anak setahun kemudian.
“Kami kini telah melepaskan empat pasang ungka yang berbeza di dalam hutan Angkor dan haiwan-haiwan itu telah membiak dan kini tujuh ekor anak telah dilahirkan,” kata pengarah program penyelamat dan penjagaan Wildlife Alliance Nick Marx kepada AFP.
“Kami memulihkan warisan semula jadi Kemboja kepada warisan budaya yang paling indah.”
Di peringkat global, ungka ialah salah satu keluarga primat yang paling terancam, manakala ungka pileated disenaraikan sebagai terancam.
Marx berkata pasukannya menyelamatkan kira-kira 2,000 haiwan setahun dan banyak lagi akan menghuni hutan Angkor tidak lama lagi.
Adanya harapan sebaik sahaja anak ungka mencapai kematangan seksual dalam kira-kira lima hingga lapan tahun, di mana haiwan itu juga akan berpasangan dan mengawan.
“Apa yang kami harapkan pada masa depan adalah untuk mewujudkan populasi haiwan yang mampan… yang kami lepaskan di sini dalam hutan Angkor yang menakjubkan,” kata Marx.
Kemenangan besar
Pihak berkuasa Kemboja memuji peningkatan kadar kelahiran anak ungka yang bermula pada 2014.
“Ini bermakna kemenangan besar untuk projek kami,” kata Chou Radina dari Pihak Berkuasa Apsara, sambil menambah selain ungka, pelancong kini boleh melihat burung enggang terbang di atas Angkor Wat. Program ini telah melepaskan lebih daripada 40 haiwan dan burung lain termasuk lutung kelabu, rusa muntjac, memerang, kucing hutan, musang, burung enggang, dan burung merak hijau.
Kesemuanya diselamatkan daripada pengedar, didermakan atau dilahirkan dalam kurungan di kawasan perlindungan hidupan liar Phnom Tamao berhampiran Phnom Penh.
Taman Arkeologi Angkor yang mengandungi runtuhan pelbagai ibu kota Empayar Khmer, sejak abad kesembilan hingga ke-15 mempunyai beberapa hutan hujan tertua di Kemboja.
Ia juga merupakan destinasi pelancongan paling popular di negara itu.
Sejak Angkor Wat menjadi tapak warisan dunia pada 1992, hutannya yang meliputi lebih daripada 6,500 hektar, telah mendapat manfaat daripada peningkatan perlindungan undang-undang dan fizikal.
Terdapat harapan bahawa penampakan hidupan liar juga akan mencetuskan minat kepada pelancong tempatan dan asing dan meningkatkan usaha pendidikan pemuliharaan.
Ancaman berterusan
Pemburuan haram yang berleluasa, kehilangan habitat akibat pembalakan, pertanian dan pembinaan empangan telah menghapuskan banyak hidupan liar dari hutan hujan Kemboja.
Tahun lepas, pihak berkuasa mengeluarkan 61,000 perangkap jerat, kata jurucakap kementerian alam sekitar, Neth Pheaktra, sambil menambah kerajaan telah melancarkan kempen untuk tidak menggalakkan pemburuan dan memakan daging hidupan liar.
Tetapi kemiskinan yang meluas walaupun sebelum wabak menyebabkan banyak isi rumah tanpa pilihan selain terus memburu supaya keluarga mereka mendapatkan protein.
Haiwan juga diburu untuk perubatan tradisional dan untuk dipelihara sebagai haiwan peliharaan.
Menurut Global Forest Watch, dari 2001 hingga 2021 Kemboja kehilangan 2.6 juta hektar litupan pokok, penurunan 30 peratus sejak 2000.
Kepentingan komersial mengatasi usaha perlindungan di sesetengah pihak, zoo Phnom Tamao dan pusat menyelamat hidupan liar berada di bawah ancaman daripada pelan pembangunan pengezonan semula yang gelap, kata Marx.
Kembali ke Siem Reap, pintu masuk ke Angkor Wat, penduduk kampung Moeurn Sarin membeli-belah di pasar untuk membeli pisang, tembikai, rambutan dan ikan untuk diberi kepada keluarga ungka dan memerang.
“Kami gembira dapat memulihara haiwan ini,” kata lelaki berusia 64 tahun itu, sambil menambah dia suka melihat telatah ungka berayun di dahan.
“Pada masa hadapan, haiwan ini akan membiak untuk tatapan generasi muda.” – AFP
