Gambar AP
OSWIECIM, POLAND – Di sebuah makmal pemuliharaan moden di kawasan bekas kem Auschwitz, seorang lelaki yang memakai sarung tangan getah biru menggunakan pisau bedah untuk mengikis karat dari lubang-lubang kecil kasut coklat yang dipakai oleh kanak-kanak sebelum mereka dibunuh di dalam bilik gas.
Rakan sekerja di hujung meja kerja yang panjang menggosok habuk dan kotoran, menggunakan kain lembut dan gerakan membulat yang berhati-hati pada kulit objek yang rapuh. Kasut tersebut kemudiannya diimbas dan difoto di bilik sebelah dan dicatat dalam pangkalan data.
Kerja itu merupakan sebahagian daripada usaha dua tahun yang dilancarkan bulan lalu untuk memelihara 8,000 kasut kanak-kanak di bekas kem tahanan dan pemusnahan di mana tentera Jerman membunuh 1.1 juta orang semasa Perang Dunia Kedua. Kebanyakan mangsa adalah orang Yahudi yang dibunuh dalam usaha diktator Adolf Hitler untuk menghapuskan orang Yahudi di Eropah.
Tapak ini terletak semasa perang di Poland yang diduduki oleh tentera Jerman dan dirampas kepada Reich Jerman. Kini ia merupakan sebuah tugu peringatan dan muzium yang dikendalikan oleh kerajaan Poland, yang mana tanggungjawab serius telah jatuh untuk mengekalkan bukti tapak tersebut, di mana Poland juga merupakan antara mangsa.
Tentera Jerman memusnahkan bukti kekejaman mereka di Treblinka dan kem lain, tetapi mereka gagal melakukan sepenuhnya di tapak besar Auschwitz ketika mereka melarikan diri dari pasukan Soviet yang semakin dekat dalam keadaan huru-hara menjelang penghujung perang.
Lapan dekad kemudian, beberapa bukti semakin pudar di bawah tekanan masa dan pelancongan besar-besaran. Rambut yang diukur daripada mangsa untuk membuat kain dianggap sebagai tinggalan manusia yang jarang ditemui yang tidak boleh gambar dan tidak dilakukan usaha pemuliharaan. Ia berubah menjadi debu.
Tetapi lebih daripada 100,000 kasut mangsa masih kekal, kira-kira 80,000 daripadanya dalam timbunan besar dipamerkan di dalam bilik tempat yang dilawati pengunjung setiap hari. Kebanyakan kasut itu meleding, warna asalnya pudar, tali kasut terputus, namun ia bertahan sebagai bukti kehidupan yang dipendekkan dengan kejam.
Kasut dan selipar yang kecil itu amat menyayat hati.
“Kasut kanak-kanak adalah objek yang paling menyentuh bagi saya kerana tiada tragedi yang lebih besar daripada tragedi kanak-kanak,” kata seorang pakar pemuliharaan dari makmal pemuliharaan muzium, Miroslaw Maciaszczyk.
“Kasut merupakan objek yang berkait rapat dengan seseorang individu dengan kanak-kanak. Ia adalah jejak, kadang-kadang ia merupakan satu-satunya jejak yang tinggal daripada kanak-kanak itu,” tambahnya.
Maciaszczyk berkata bahawa dia dan pekerja pemuliharaan lain tidak pernah terlepas pandang mengenai tragedi manusia di sebalik kasut, walaupun mereka memberi tumpuan kepada aspek teknikal kerja pemuliharaan mereka. Kadang-kadang mereka dikuasai oleh emosi dan memerlukan rehat. Sukarelawan yang bekerja dengan kasut dewasa pada masa lalu telah meminta tugasan baharu.
Ketua koleksi, Elzbieta Cajzer, berkata kerja pemuliharaan sentiasa memaparkan beberapa butiran individu yang terbunuh di kem – beg pakaian, khususnya, dapat memberikan petunjuk kerana ia mengandungi nama dan alamat. Dia menjangkakan kerja pada kasut kanak-kanak juga akan mendedahkan beberapa butiran peribadi baharu.
Mereka juga membuka tingkap zaman dahulu apabila kasut merupakan barang berharga yang dipindahkan dari kanak-kanak kepada kanak-kanak. Ada yang mempunyai kesan tapak kaki yang telah diperbaiki dan pembaikan lain.
Muzium itu mampu memulihara kira-kira 100 kasut seminggu, dan telah memproses 400 kasut sejak projek itu bermula bulan lalu. Matlamatnya bukan untuk memulihkannya kepada keadaan asal tetapi untuk menjadikannya hampir sama dengan cara ia ditemui di penghujung peperangan.
Kebanyakan kasut merupakan objek tunggal. Sepasang yang masih terikat dengan tali kasut adalah sesuatu yang jarang ditemui.
Tahun lalu, pekerja yang memulihara kasut dewasa menemui wang kertas Itali bernilai $100 dalam kasut tumit tinggi seorang wanita yang turut dicetak dengan nama Ranzini, yang merupakan pengeluar kasut di Trieste. Pemiliknya berkemungkinan orang Itali, tetapi tiada perkara lain yang diketahui tentangnya.
Mereka juga menemui nama Vera Vohryzkova pada kasut kanak-kanak. Secara kebetulan, seorang pekerja muzium telah menyedari bahawa nama keluarga pada beg pakaian dan muzium itu dapat mengumpulkan butiran mengenai keluarga itu. – AP
