Tidak dinafikan, manusia dan dunia digital tidak dapat dipisahkan pada ketika ini, kerana Internet kini memainkan peranan yang diperlukan dalam pelbagai aspek kehidupan, daripada navigasi dan hiburan kepada komponen kritikal proses kerja moden.
Tidak seperti generasi yang lebih tua, yang terpaksa menyesuaikan diri dengan kemunculan Internet, kanak-kanak pada masa kini dilahirkan dalam era digital, membawa satu set tambahan dan masalah yang baru.
Di satu pihak, zaman digital memberikan akses kepada kanak-kanak akses dengan sejumlah besar maklumat, sumber dan peluang yang tidak dimiliki oleh generasi terdahulu.
Ia menawarkan mereka peluang yang tidak pernah ada sebelum ini untuk mempelajari kemahiran baharu dengan mudah, menyertai komuniti dalam talian dan berhubung dengan orang lain di seluruh dunia melalui pelbagai platform.
Sebaliknya, ia juga membawa cabaran dan risiko baharu yang tidak wujud sebelum zaman Internet: serangan siber, buli siber, pemangsa dalam talian dan ancaman terhadap privasi dan keselamatan mereka, serta terdedah kepada kandungan yang tidak sesuai.
Menurut Tinjauan Pengguna Internet Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM) 2020, sebanyak 47 pe-ratus kanak-kanak berumur lima hingga 17 tahun di Malaysia adalah pengguna Internet harian, manakala hanya 53.3 peratus ibu bapa mengetahui tentang kawalan ibu bapa yang ada.
Walaupun menyedari kewujudan alat-alat ini, laporan SKMM daripada ibu bapa tersebut secara aktif menggunakan ciri-ciri itu untuk melindungi anak mereka dalam talian.
Ibu bapa di Malaysia nampaknya lebih cenderung menggunakan kaedah yang lebih tradisional seperti menetapkan peraturan sebanyak 72.8 peratus, berada berdekatan dengan kanak-kanak semasa mereka melayan Internet sebanyak 57.4 peratus, membincangkan keselamatan dalam talian dengan anak-anak mereka terlebih dahulu sebanyak 50 peratus, dan memeriksa akaun media sosial dan sejarah pelayaran mereka sebanyak 47.7 peratus.
Walau bagaimanapun, 7.4 peratus responden berkata mereka tidak mengambil sebarang tindakan langsung.
Ia amat membimbangkan kerana syarikat keselamatan siber dan penyedia VPN yang berpangkalan di Belanda, Surfshark mendapati lonjakan dalam jenayah siber yang menyasarkan kanak-kanak pada tahun 2020, meningkat sebanyak 144 peratus daripada tahun sebelumnya.
Laporan yang sama juga menyebut bahawa Biro Penyiasatan Persekutuan Amerika Syarikat (FBI) menerima hampir 10,000 aduan mengenai perkara itu, yang melibatkan kerugian lebih AS$2 juta.
Laporan lebih terkini daripada firma keselamatan siber, Kaspersky pada bulan Januari mengulangi kenyataan kajian Surfshark, bahawa 2022 menyaksikan peningkatan dramatik sebanyak 57 peratus dalam serangan siber yang menyasarkan golongan bawah umur.
Serangan siber itu terutamanya dilakukan di bawah nama tajuk permainan video popular, termasuk Minecraft (menjejaskan 140,515 pengguna), Roblox (38,850 pengguna) dan Among Us (27,503 pengguna), antara lainnya.
Untuk mengatasi jurang pengetahuan, lebih banyak inisiatif dilancarkan untuk mendidik ibu bapa dan kanak-kanak mengenai keselamatan siber, mencerminkan kepentingan keselamatan digital yang semakin meningkat.
Mendidik dan memperkasakan
Sebagai contoh, program Be Internet Awesome yang sedang berjalan, memberi tumpuan kepada mengajar kanak-kanak tentang asas kewarganegaraan digital dan keselamatan dalam talian.
Program yang dikelola oleh Google itu merangkumi lima topik utama: membimbing kanak-kanak mengenai perkara yang boleh dan tidak boleh dilakukan untuk berkongsi maklumat dalam talian; mengiktiraf kandungan palsu; menjaga privasi dan keselamatan akaun; memupuk tingkah laku dalam talian yang positif dan mengetahui masa untuk mendapatkan bantuan daripada orang dewasa.
Kanak-kanak, katanya, harus diberitahu tentang kepentingan menahan diri daripada berkongsi maklumat mengenal pasti, seperti alamat, nombor telefon, kata laluan dan e-mel mereka.
Apabila bercakap tentang maklumat peribadi orang lain, adalah penting untuk mereka memahami kepenti-ngan menghormati privasi mereka dan mengelak daripada berkongsi maklumat tersebut tanpa kebenaran.
Penting untuk menerapkan amalan berfikir sebelum menyiarkan sesuatu untuk mengatasi kekeliruan, terutamanya kerana kenyataan dalam talian boleh disalahtafsirkan oleh orang lain.
Kanak-kanak juga sepatutnya digalakkan untuk menggunakan pemikiran kritis apabila mencari maklumat dalam talian, kerana tidak semua yang mereka baca, lihat dan fahammungkin tepat atau benar.
Program itu menasihatkan kanak-kanak supaya berhati-hati apabila menerima permintaan rakan daripada orang yang tidak dikenali, menggesa mereka untuk mengesahkan keaslian akaun tersebut.
Mereka juga disyorkan agar berkomunikasi hanya dengan individu yang sudah mereka kenali di luar talian untuk memastikan keselamatan mereka.
Kanak-kanak sepatutnya diajar tentang tingkah laku dalam talian yang baik, dengan penekanan untuk melayan orang lain sebagaimana mereka ingin diperlakukan, dan belajar menggunakan alat keselamatan seperti blocking dan muting untuk menangani interaksi yang bermusuhan.
Mereka perlu diberi kuasa untuk mendapatkan bantuan jika berhadapan dengan situasi negatif dalam talian atau berasa tidak selesa.
Penting bagi mereka untuk mengenali waktu untuk melaporkan situasi kepada ibu bapa atau platform menggunakan alat-alat yang tersedia.
Google juga mencipta permainan penyemak imbas interaktif yang dipanggil Interland untuk program itu, dengan beberapa dunia bertema yang mendekati topik kewarganegaraan digital atau berkaitan keselamatan dalam talian turut dimuatkan.
Di pusat sumbernya, pembekal antivirus itu menerangkan tiga sumber ancaman: orang asing, rakan sebaya dan kanak-kanak itu sendiri.
Secara ringkasnya, orang asing, yang sering berpura-pura menjadi kanak-kanak, cenderung menyasarkan mereka di platform yang sering mereka gunakan, seperti media sosial dan permainan video.
Ia boleh menjadi sangat berbahaya, seperti yang didapati dalam laporan Tabung Kanak-kanak Antarabangsa Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) mendapati bahawa lebih separuh daripada remaja yang ditinjaunya telah bertemu dengan seseorang secara peribadi selepas pertemuan pertama mereka dalam talian.
Laporan, 2020 Our Lives Online, juga mendedahkan bahawa sebanyak 92 peratus kanak-kanak Malaysia ber-umur lima hingga 17 tahun mempunyai akses Internet dan kedua-dua lelaki dan perempuan melaporkan menerima mesej seksual dalam bentuk teks dan imej daripada orang yang tidak dikenali di media sosial.
Kadangkala, pemangsa juga mungkin cuba meyakinkan kanak-kanak untuk berkongsi kata laluan atau butiran pembayaran mereka, seperti maklumat kad kredit.
Apabila bercakap mengenai rakan sebaya, Kaspersky memberi amaran bahawa buli boleh menjadi kebimbangan, terutamanya kerana maklumat peri-badi kepunyaan kanak-kanak mungkin dikongsi melalui platform seperti media sosial dan perkhidmatan pesanan, menyebabkan masalah besar.
Dalam keadaan lain, kanak-kanak boleh menimbulkan risiko kepada dirinya sendiri dengan memasang perisian yang tidak diingini atau terlalu berkongsi maklumat peribadi.
Syarikat itu berkata bahawa satu cara untuk melindungi kanak-kanak dalam talian adalah dengan mewujudkan peraturan asas mengenai penggunaan Internet dan waktu skrin, yang kini menjadi amalan biasa dalam kalangan kebanyakan ibu bapa di Malaysia, menurut laporan SKMM.
Ibu bapa juga harus mengadakan perbincangan yang sewajarnya dengan anak-anak mereka untuk memastikan bahawa mereka bersetuju dan sejajar dalam memahami dunia digital. – ANN/The Star
