PARIS – Cebisan kecil plastik telah ditemui di seluruh badan manusia, terperangkap dalam paru-paru dan bersemadi dalam darah kita, tetapi kesan kesihatan jangka panjang daripada kejadian ini masih belum jelas.
Setiap hari manusia menelan, menghirup atau berinteraksi dengan mikroplastik, pencemaran plastik dengan diameter kurang daripada lima milimeter yang kebanyakannya tidak dapat dilihat dengan mata kasar.
Mikroplastik telah ditemui hampir di semua tempat di bumi, dari laut paling dalam hingga ke gunung paling tinggi, serta di udara, air, tanah dan rantaian makanan.
Tetapi dalam beberapa tahun kebelakangan ini, saintis telah menemui mikroplastik bukan sahaja di alam semula jadi, tetapi juga di seluruh badan manusia, dikesan dalam paru-paru, hati – malah dalam uri.
Tahun lalu, kajian dari Belanda menjadi kajian pertama yang mengenal pasti mikroplastik dalam darah manusia.
Walaupun saintis telah menggesa orang ramai supaya berwaspada kerana saiz sampel kajian yang kecil, kehadiran mikroplastik boleh menggambarkan bahawa ia dibawa melalui aliran darah ke dalam organ.
Tetapi buat masa ini, data masih tidak lengkap mengenai kesan kesihatan mikroplastik, yang merupakan campuran kompleks polimer dan bahan kimia yang boleh menyeludup masuk bahan pencemar lain dalam apa yang dipanggil kesan ‘Kuda Trojan’.
Xavier Coumoul, ahli toksikologi di Institut Penyelidikan Perubatan Perancis (INSERM), memberitahu AFP bahawa terdapat ‘semakin banyak penyelidikan’ mengenai bidang itu sejak sedekad yang lalu.
Tetapi beliau berkata bahawa penyelidikan itu telah bermula agak lewat kerana – sama seperti pemanasan global – ‘perubahan berbahaya’ itu berlaku dengan begitu perlahan.
“Kita tidak tahu sama ada tahap pendedahan kita akan membawa kepada penyakit kronik atau akut dalam jangka panjang – tetapi kita boleh bertanya soalan itu secara sah,” katanya.
Penyelidikan telah menunjukkan bahawa mikroplastik mempunyai pelbagai kesan buruk terhadap kesihatan haiwan, termasuk peningkatan keradangan, tekanan oksidatif dan kerosakan pada sel.
“Baik dalam tisu paru-paru manusia atau tikus, kami telah melihat kesan perencatan terhadap pertumbuhan selepas memasukkan gentian plastik ke dalam organoid, paru-paru mini yang ditanam daripada sel stem,” kata Barbro Melgert, pakar imunologi pernafasan di Universiti Groningen di Belanda.
“Kesan ini nampaknya bukan disebabkan oleh plastik itu sendiri, tetapi oleh sesuatu yang bocor daripada (zarah plastik), beberapa bahan kimia tambahan,” katanya.
“Tetapi kami tidak tahu dengan tepat bahan kimia apa yang terlibat,” katanya. “Ia sangat sukar untuk dikesan, terutamanya dengan kuantiti yang rendah.”
Peranan bentuk, saiz dan jenis mikroplastik, serta bahan tambahan sesungguhnya masih kurang difahami. Tetapi penyelidik sedang mengusahakannya.
Minggu lalu, satu kajian dalam jurnal Physics of Fluid memodelkan bagaimana perbezaan saiz mikroplastik yang disedut melalui saluran pernafasan manusia, mendapati bahawa ia cenderung berkumpul di rongga hidung atau di belakang tekak.
Ia juga tidak jelas berapa banyak mikroplastik telah terdedah ke atas seseorang individu.
“Kita tidak tahu berapa banyak mikroplastik yang kita hirup, tidak banyak kajian,” kata Melgert, sambil menambah bahawa penyelidikan dalam tempoh masa yang lebih lama diperlukan.
Tabung Hidupan Liar Sedunia (WWF) menjadi tajuk utama pada 2019 dengan menganggarkan bahawa orang ramai menelan sekitar lima gram plastik seminggu, bersamaan dengan saiz sekeping kad kredit.
Metodologi dan hasil kajian yang dipetik oleh WWF telah dipertikaikan, dan kajian lain telah menunjukkan tahap pendedahan individu yang lebih rendah.
Tetapi pakar masih memberikan amaran.
Coumoul membandingkan mikroplastik dengan racun perosak, berkata “ia kadangkala mengambil masa yang lama untuk mengenal pasti risiko jangka panjang kepada manusia”.
“Mari kita cuba menghalang bom jangka,” kata Melgert.
Dan gelombang penggunaan plastik yang lebih besar semakin menghampiri kita.
Mengikut trend semasa, pengeluaran tahunan plastik bahan api fosil akan meningkat hampir tiga kali ganda menjelang 2060 kepada 1.2 bilion tan.
Melgert memberi amaran bahawa pengeluaran plastik manusia yang semakin meningkat bermakna kita tidak lama akan ‘melepasi had kritikal’ bagi pendedahan manusia.
Awal bulan ini, terdapat beberapa berita baik yang jarang berlaku dalam usaha menentang pencemaran plastik.
Selepas lima hari perbincangan yang mencabar, 175 negara yang berkumpul di Paris bersetuju untuk mendedahkan draf pertama perjanjian pencemaran plastik yang dinanti-nantikan menjelang akhir November.
Buat masa ini, pakar mengesyorkan agar orang ramai mengehadkan pendedahan mereka kepada mikroplastik dengan mengudarakan rumah mereka, tidak makan menggunakan bekas plastik dan mengelakkan tekstil sintetik seperti poliester. – AFP
