Kira-kira empat tahun lalu, warganet Malaysia pernah gah di mata dunia atas keberanian mengganyang Israel menerusi tanda pagar #IsraelKoyak.
Digelar ‘Tentera Bawang’ atau ‘Bawang Rangers’, mereka bukan sahaja bertindak menularkan poster mengecam regim Zionis itu susulan pengeboman ke atas Palestin, malah turut mengasak laman sosial Pasukan Keselamatan Israel (IDF), sekali gus menjana pujian masyarakat global.
Namun di sebalik keberanian dan kesepaduan warga maya negara dalam menegakkan hak, ada sisi gelap yang semakin membimbangkan apabila segelintir daripada mereka menjadikan media sosial sebagai saluran membuli individu lain.
Perbuatan mereka tidak terbatas kepada orang biasa atau selebriti tempatan, tetapi atlet antarabangsa turut menjadi mangsa. Lebih menakutkan, sikap buruk itu dilihat ‘menjangkiti’ kanak-kanak dan remaja lain.
Tidak ubah seperti ke mana tumpahnya kuah kalau tidak ke nasi, golongan pengguna media sosial yang masih mentah ini menyasarkan bukan setakat rakan sebaya bahkan ada yang berani menjadikan orang lebih tua sebagai mangsa buli mereka.
Bermula sebagai gurauan kononnya, cemuhan dilontar tanpa belas ataupun empati akan perasaan mereka yang disasarkan., mereka juga tidak memikirkan natijah perbuatan itu ke atas mangsa ataupun diri sendiri.
“Kawan ejek gambar saya di TikTok. Mereka komen pasal kulit saya, kata saya hitam macam arang dan saya rasa malu sangat,” kongsi Saffiya (bukan nama sebenar), murid berusia 12 tahun kepada Bernama.
Menurut kanak-kanak meningkat remaja itu, insiden yang berlaku tahun lepas tersebut menghakis keyakinan dirinya, membuatkan dia murung, enggan ke sekolah, menjauhkan diri daripada rakan, takut menggunakan telefon bimbit selain kerap menangis apabila bersendirian.
“Walaupun kami budak-budak, hati kami juga boleh terluka. Jangan fikir ‘body shaming’ (sindir badan) itu lawak,” katanya.
Menurut laporan Tabung Kanak-Kanak Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNICEF), Malaysia di kedudukan kedua tertinggi di Asia bagi buli siber menyusuli China, sementara di peringkat dunia pula, Malaysia disenaraikan sebagai kelima tertinggi selepas Peru, Argentina, Mexico dan Brazil, mencerminkan betapa seriusnya masalah ini di Malaysia.
Kajian syarikat penyelidikan pasaran dan perunding global Ipsos pada tahun lepas, mendedahkan hampir 47 peratus ibu bapa tahu sekurang-kurangnya seorang kanak-kanak dalam komuniti mereka menjadi mangsa, manakala seorang daripada empat ibu bapa percaya anak mereka sendiri pernah dibuli secara siber.
Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (MCMC) pula berkata mereka menerima 8,339 laporan dan aduan berkaitan buli siber atau 27 kes sehari bagi tempoh Januari hingga 1 November tahun lepas. Ini juga menunjukkan betapa pentingnya ekosistem dalam talian yang lebih selamat kepada pengguna media sosial diwujudkan.
Memyedari akan keperluan itu, kerajaan Malaysia pada November lalu dilaporkan sedang mengambil langkah mengkaji kewajaran mewujudkan satu akta yang dikenali sebagai Akta Anti Buli Siber bagi membendung aktiviti itu daripada terus berleluasa.
Pensyarah Kanan Kulliyyah Sains Kesihatan Bersekutu, Universiti Islam Antarabangsa Malaysia, Dr Mohd Nazir Mohd Nazori berkata, “buli ialah perbuatan yang dilakukan secara berulang kali bertujuan menimbulkan ketakutan, kemarahan atau kesedihan dalam diri mangsa”.
“Buli siber lebih berbahaya kerana penggunaan teknologi digital membolehkan maklumat atau imej memalukan tersebar luas kepada ramai dan kekal dalam talian tanpa had masa,” katanya.
Menurut beliau, antara punca remaja menjadi pembuli ialah pengaruh rakan sebaya di samping keinginan untuk ‘menyesuaikan diri’ dengan kumpulan yang berfikiran sama.
“Banyak tindakan yang dibuat lebih kepada group conformity. Dia hanya menuruti aktiviti kumpulan dan jarang menggunakan akal sendiri untuk menilai sama ada perbuatan yang dilakukannya itu baik atau salah,” jelas beliau kepada Bernama.
Menurut pakar pendidikan kesihatan itu lagi, seseorang pembuli selalunya menampilkan persona berbeza apabila di depan ibu bapa dan ketika bersendirian melakukan aktiviti buli siber.
Mohd Nazir berkata antara petunjuk anak sedang mengalami buli siber ialah kehilangan minat terhadap aktiviti yang dulu menyeronokkan baginya, kecenderungan menyendiri serta ekspresi wajah yang murung selain mempamerkan rasa takut apabila terdengar bunyi notifikasi telefon.
Tegasnya, jika tiada intervensi daripada ibu bapa atau penjaga, mangsa buli berisiko mengalami masalah kesihatan mental.
Untuk membendung kegiatan buli siber pula, beliau berpendapat tindakan mengawal akses anak kepada alam siber semata-mata tidak cukup, sebaliknya perlu bermula dengan pendidikan.
Beliau juga berpandangan kanak-kanak tidak wajar memiliki akaun media sosial kerana belum mempunyai keupayaan memberikan persetujuan termaklum, selain berisiko terdedah kepada bahaya digital, termasuk pelanggaran privasi dan pergaulan dengan individu tidak dikenali.
Pegawai Psikologi Kanan, Pusat Pusat Perkhidmatan Psikologi dan Kaunseling Universiti Teknologi Malaysia, Dr Zulfikar Ahmad pula berpendapat pemberian peranti pintar harus berdasarkan tahap kematangan anak.
Menurut beliau, ibu bapa tidak sepatutnya mewajarkan pemberian peranti pintar kepada anak atas faktor keselamatan ataupun keperluan pembelajaran.
Zulfikar pula mencadangkan hukuman bagi pembuli siber yang didapati bersalah adalah berbentuk kerja sosial seperti membersihkan rumah ibadat atau menyertai aktiviti komuniti yang dipantau oleh masyarakat setempat, sekiranya pembuli siber ialah golongan bawah umur atau masih bersekolah,
“Mereka ini perlu diajar erti tanggungjawab. Bukan dihukum sehingga mereka anggap diri mereka jahat, tapi kita mahu hukuman itu mampu mendidik supaya mereka dapat berfikir untuk tidak mengulangi,” katanya. – Bernama
