KISANGANI – Hutan hujan rimba yang merangkumi jutaan hektar Republik Demokratik Congo, bahagian tengah pertahanan semula jadi muka bumi terhadap pemanasan global – akan berada di bawah ancaman yang teruk berikutan salah pengurusan dan rasuah.
Sejumlah besar pertubuhan bukan kerajaan (NGO) tempatan dan seluruh dunia berjuang untuk menyelamatkan hutan hujan, yang telah kehilangan kawasan hutan dengan saiz dua kali ganda ukuran Luxembourg pada tahun lepas, menurut Global Forest Watch.
Akan tetapi masalah tersebut juga berpunca daripada penduduk tempatan – daripada golongan miskin yang bergantung kepada arang untuk keperluan bahan bakar berikutan bekalan elektrik yang tidak seberapa, kepada pegawai atasan yang meraih keuntungan daripada pembalakan haram.
“Terdapat penggubal undang-undang dan tentera yang terlibat. Mereka tidak membayar cukai – persaingan tidak adil,” kata Felicien Liofo, ketua persatuan tukang kayu. Polis tempatan berkata bahawa tentera hanya akan merobohkan pagar di sekitar hutan dan mengancam untuk menembak sesiapa sahaja yang cuba menghentikannya.
Badan NGO menentang kembali
Pihak kerajaan berdepan cabaran yang menakutkan dalam usaha untuk melindungi hutan tersebut. Kod perhutanan yang dibuat pada tahun 2002 yang mengenakan moratorium pada konsesi baharu dan mengawal bilangan pokok yang boleh ditebang dengan penyediaan permit yang sedia ada, akan tetapi pegawai sering mengadu akan kekurangan sumber.
Felicien Malu, penyelaras alam sekitar wilayah berkenaan, mempunyai kira-kira 1,200 pekerja untuk mengawal kawasan yang dua kali ganda lebih besar daripada Portugal. Akan tetapi kakitangannya, berkata, tidak dibayar dan mengalami kekurangan alat asas penting seperti bot, motosikal atau trak pikap. “Kami tidak dapat mengatur misi kawalan kerana terdapat banyak sungai untuk dilalui dan jalan yang tidak bagus,” tambahnya kepada media.
Pekerja yang terdahulu telah digantung disebabkan melakukan penyelewengan, menggariskan bagaimana rasuah berleluasa khususnya dalam masalah penebangan hutan. NGO telah melancarkan beberapa tindakan terhadap situasi tersebut.
Greenpeace Afrika dan gabungan lapan NGO dari DRC dan Congo-Brazzaville yang berdekatan telah menuntut untuk menghentikan kesemua aktiviti perindustrian dalam berjuta-juta hektar tanah yang dikongsi oleh kedua-dua buah negara.
Tanah purba ini turut menyimpan sejumlah besar karbon, akan tetapi beberapa buah syarikat yang terlibat dalam penerokaan minyak, pembalakan dan pertanian di kawasan tersebut telah menyebabkan hutan itu semakin mengecil. Agensi penyiasatan global turut mendapati terdapatnya pembalakan haram pada awal tahun ini dan menuduh seorang jeneral dalam tentera Congo kerana mengeluarkan permit pembalakan secara haram.
Walau bagaimanapun, DRC masih miskin dan tenaga elektrik adalah satu kemewahan yang jarang berlaku, membawa maksud bahawa kebanyakan penduduk Congo masih bergantung kepada arang sebagai bahan bekalan api utama mereka.
“Menghasilkan arang melibatkan kayu-kayu dipotong dan membakar kayu secara perlahan dalam ketuhar yang tertutup – kesemuanya memberi kesan besar terhadap alam sekitar. Saya mendapat kira-kira AS$30 setiap dua bulan. Itulah bahagian yang adil daripada apa yang saya peroleh,” kata Solange Sekera sambil membeli-belah di sebuah pasar di bandar Goma Timur. “Kami tidak mempunyai cara lain untuk menyediakan makanan,” tambahnya.
Hutan Congo boleh sahaja hilang
Perdagangan arang yang dikenali sebagai Makala bernilai berjuta-juta dolar dan ia berjaya menarik sekumpulan anggota bersenjata ke kawasan Goma, mengancam taman semula jadi Virunga, sebuah tempat bagi perlindungan gorila gunung yang terancam.
Lebih dari 2,000 kilometer ke barat, kebergantungan kepada arang di Kinshasa, memerlukan sekurang-kurangnya lima juta tan kayu dalam setahun, menurut kumpulan penyelidik Perancis, Cirad dan peningkatan urbanisasi hanya membangkitkan tekanan terhadap hutan rimba.
Di kawasan lereng bukit di sekitar ibu kota, hanya beberapa pokok sahaja yang tinggal. NGO dan pihak kerajaan sekali lagi cuba untuk bertindak balas.
Dana Wide World for Nature (WWF) berusaha meminimumkan kesan pembakaran arang dengan memperkenalkan ketuhar ‘Eco Makala’ yang membakar bahan api dengan lebih cekap dan mengurangkan penggunaan kayu.
Presiden Felix Tshisekedi sedang berusaha untuk meningkatkan lagi bekalan tenaga elektrik di seluruh negara itu bagi mengurangkan permintaan bahan bakar berasaskan kayu.
Dia telah memperjuangkan kuasa hidroelektrik – dan tanah pecah pada awal Oktober di empangan baharu di Goma.
NGO dan penduduk tempatan tidak yakin tentang daya maju projek tersebut akan tetapi Tshisekedi menegaskan: “Memandangkan kadar pertumbuhan penduduk sekarang dan keperluan tenaga kita, hutan kita mungkin hilang pada tahun 2100,” katanya kepada media. – AFP