Oleh Yusrin Junaidi
BANDAR SERI BEGAWAN, 20 NOV – Karya sasterawan negara, Allahyarham Adi Marhaen, terus mendapat perhatian apabila hasil penelitiannya menjadi fokus perbincangan pada sesi bacaan dan wacana ilmiah anjuran Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) Malaysia, baru-baru ini.
Hadir membentangkan kertas kerja, Sarjana Linguistik dan Kesusasteraan Melayu Universiti Brunei Darussalam (UBD), Dr Najib Noorashid, yang diundang khas bagi mengetengahkan kajian bertajuk Realisme Sosial dalam Puisi Adi Marhaen (1938–1996). Pembentangan tersebut mengupas secara mendalam karya sasterawan berkenaan sebagai sebahagian daripada khazanah negara.
Menurut Dr Najib, relevansi karya Adi Marhaen terletak pada keupayaannya menonjolkan pengalaman serta suara masyarakat dalam memperjuangkan nilai kebangsaan dan kesinambungan warisan nasionalisme merentas generasi.
Adi Marhaen, yang dilahirkan sebagai Awang Haji Leman bin Ahmad pada tahun 1938, aktif menghasilkan novel, cerpen, drama dan terutamanya puisi sejak era 1950-an sehingga pemergiannya pada tahun 1996. Pada tahun 1988, beliau menjadi penulis Brunei ketiga menerima Anugerah Penulis Asia Tenggara (SEA Write Award) atas sumbangan besarnya kepada kesusasteraan tanah air.
Ketika ditemu bual, Dr Najib menjelaskan bahawa kedudukan Adi Marhaen dalam dunia sastera Brunei adalah unik.
“Pada zaman itu, kebanyakan penulis prolifik datang daripada latar belakang bangsawan. Kemunculan Adi Marhaen, yang mewakili suara masyarakat umum, menawarkan perspektif baharu terhadap realisme sosial di Brunei ketika itu,” jelas beliau.
Antara dapatan menarik dalam penelitian beliau termasuk penggunaan perlambangan dan gambaran melankolik kehidupan seharian dalam puisi Adi Marhaen—suatu pendekatan yang memperlihatkan penglibatan individu dan sastera dalam pembentukan identiti bangsa, negara dan kesedaran nasional pada era pascakolonial awal.
“Melalui lensa realisme sosial, puisi-puisi dalam Lingkaran Budi dan Sesejuk Udara di Bukit Minden (1981) menyorot perjuangan intrinsik individu serta denyut masyarakat, selain mencerminkan realiti sosial Brunei pada lewat 1950-an. Ia turut menyeru generasi muda agar terus menyumbang kepada pembangunan negara,” tambah beliau.
Dalam sesi berkenaan, Dr Najib turut menekankan keperluan institusi tempatan menghidupkan kembali karya-karya sasterawan terdahulu serta mempromosikannya kepada generasi masa kini.
“Perhatian terhadap tokoh seperti Adi Marhaen semakin berkurangan, walhal karya-karyanya pernah menjadi inspirasi kepada penulis seterusnya seperti Dato Paduka Haji Muslim bin Haji Burut (Muslim Burmat), yang turut membentuk naratif nasionalisme dan identiti Melayu-Islam di Brunei,” ujarnya.
Beliau menambah bahawa karya-karya tersebut bukan sahaja bernilai estetika, tetapi turut memuatkan rekod sejarah dan budaya penting untuk rujukan generasi akan datang.
Sesi bacaan dan diskusi itu turut menampilkan Ahli Akademik Malaysia, Encik Wan Khuzairey Wan Mohtar, yang membentangkan kertas kerja bertajuk Adibah Amin: Mengangkat Suara Kemanusiaan Melalui Karya Sastera, memfokuskan usaha penulis wanita Malaysia tersebut dalam memperteguhkan nilai kemanusiaan melalui penulisan.
Sesi tersebut telah dikendalikan oleh Presiden MASTERA Singapura, Dr Azhar Ibrahim, yang juga merupakan mentor kepada kedua-dua ahli akademik berkenaan.
Sebelum ini, Dr Najib turut memperkenalkan kepentingan karya sasterawan negara, Dato Paduka Haji Muslim bin Haji Burut (Muslim Burmat), dalam sebuah acara di Singapura sebagai sebahagian usaha mengangkat kembali karya estetika nasional Brunei ke persada antarabangsa.
Semua di atas: Antara suasana semasa pembentangan oleh Dr Najib.
