Oleh Sim Y.H. –
Penyakit buah pinggang kronik (CKD) merupakan ancaman besar terhadap kesihatan global, yang kini menjejaskan lebih 850 juta orang di seluruh dunia. Jika tidak dikesan dan dirawat dengan segera, penyakit ini boleh menyebabkan kerosakan teruk pada buah pinggang, sehingga mencapai peringkat akhir di mana fungsi buah pinggang gagal sepenuhnya.
Dalam keadaan ini, buah pinggang tidak lagi mampu menapis sisa dan cecair dalam badan, yang boleh mengakibatkan komplikasi serius dan meningkatkan risiko kematian pramatang.
Penyakit buah pinggang kronik merupakan penyebab kematian kelapan tertinggi di dunia, menyebabkan lebih daripada 3.1 juta kematian pada 2019.
Jika tidak ada tindakan segera, penyakit ini dijangka akan menjadi penyebab kematian kelima utama menjelang 2040.
PENYAKIT BUAH PINGGANG KRONIK
Negara Brunei Darussalam merupakan antara negara dengan kadar pesakit buah pinggang peringkat akhir tertinggi di dunia, yang juga dikenali sebagai penyakit kerosakan buah pinggang yang kekal atau End Stage Kidney Disease.
Keadaan itu semakin membimbangkan dengan peningkatan jumlah pesakit buah pinggang peringkat akhir setiap tahun.
Pendaftaran Dialisis dan Pemindahan Buah Pinggang Brunei Darussalam merekodkan seramai 1,082 orang individu menghidapi penyakit buah pinggang peringkat akhir pada 2024, yang mana ia menunjukkan peningkatan sebanyak 6.2 peratus berbanding dengan 2023.
Selain itu, secara purata, dalam tempoh tiga tahun terakhir iaitu 2022 hingga 2024, sebanyak 180 orang pesakit buah pinggang peringkat akhir dilaporkan meninggal dunia setiap tahun.
“Penyakit buah pinggang bukan hanya satu masalah perubatan tetapi juga isu sosial yang memberi kesan kepada keluarga, ekonomi, dan kualiti hidup.
“Oleh itu, adalah amat penting untuk kita memberi perhatian serius terhadap penjagaan kesihatan buah pinggang kita,” kata Menteri Kesihatan, Yang Berhormat Dato Seri Setia Dr Haji Mohammad Isham bin Haji Jaafar dalam perutusan sempena Sambutan Hari Buah Pinggang Sedunia 2025.
SAMBUTAN HARI BUAH PINGGANG SEDUNIA 2025
Yang Berhormat Dato menyatakan Hari Buah Pinggang Sedunia disambut pada 13 Mac 2025 dengan membawa tema Adakah Buah Pinggang Awda Sihat? Pengesanan Awal, Melindungi Kesihatan Buah Pinggang.
Tema itu, jelasnya, merupakan peluang bagi kita meningkatkan kesedaran mengenai kepentingan menjaga kesihatan buah pinggang serta mengenali tanda-tanda awal penyakit buah pinggang.
Melalui pengesanan awal, amalan gaya hidup sihat, dan pengurusan penyakit kronik seperti diabetes dan tekanan darah tinggi, tambahnya, kita dapat mencegah kesan buruk penyakit ini dan memperbaiki kualiti hidup kita.
PENCEGAHAN PENYAKIT BUAH PINGGANG
Pencegahan penyakit buah pinggang dalam konteks perubatan memang melibatkan tiga tahap yang penting iaitu Pencegahan Utama di mana tahap itu bertujuan untuk mengurangkan risiko penyakit buah pinggang melalui pengurusan masalah kesihatan asas yang boleh menyebabkan penyakit buah pinggang.
Langkah-langkah seperti mengawal tekanan darah tinggi, mengurus diabetes dan mengekalkan berat badan yang sihat memainkan peranan penting dalam mencegah penyakit buah pinggang.
Pencegahan Sekunder di mana pada tahap itu, pencegahan bertujuan untuk memperlahankan perkembangan penyakit buah pinggang yang telah dikesan serta mengurangkan risiko komplikasi.
Ia termasuk pengurusan yang lebih aktif untuk individu yang telah menunjukkan tanda-tanda awal kerosakan buah pinggang melalui rawatan ubat-ubatan, pemantauan yang ketat dan perubahan gaya hidup yang sihat.
Pencegahan Tertiari di mana di peringkat itu, individu yang mengalami kegagalan buah pinggang memerlukan rawatan seperti dialisis atau pemindahan buah pinggang untuk menggantikan fungsi buah pinggang yang rosak.
Di samping itu, vaksinasi dan langkah-langkah pencegahan lain diperlukan untuk mengelakkan komplikasi lebih lanjut seperti jangkitan dan penyakit lain yang berkaitan dengan kegagalan buah pinggang.
Keberkesanan pencegahan pada setiap tahap bergantung kepada pengesanan awal dan pengurusan yang betul bagi mereka yang berisiko atau sudah mengalami kerosakan buah pinggang.
Di Negara Brunei Darussalam, terapi penggantian buah pinggang seperti rawatan dialisis dan pemindahan buah pinggang dapat diakses oleh rakyat secara percuma.
Walau bagaimanapun, tumpuan utama harus diberikan kepada pengesanan awal penyakit buah pinggang.
Rawatan yang paling berkesan perlu dilaksanakan pada peringkat awal untuk mencegah perkembangan penyakit buah pinggang dan komplikasi yang berkaitan. Strategi pengesanan awal itu juga boleh mengurangkan risiko penyakit kardiovaskular dan kegagalan buah pinggang.
Penyakit buah pinggang, walaupun pada peringkat awal, boleh memberi impak buruk kepada sistem tubuh yang lain, termasuk sistem mental dan meningkatkan risiko demensia.
Di kalangan kanak-kanak, penyakit buah pinggang boleh menjejaskan pertumbuhan serta perkembangan mental, yang seterusnya memberi kesan kepada kualiti hidup dan kesihatan sepanjang hayat.
SARINGAN KESIHATAN DI KALANGAN MASYARAKAT
Kementerian Kesihatan, melalui projek jerayawara Jabatan Perkhidmatan Renal yang diadakan setiap tahun sempena Hari Buah Pinggang Sedunia, telah mengambil langkah proaktif untuk meningkatkan kesedaran mengenai penyakit buah pinggang kronik dan komplikasinya.
Salah satu langkah utama adalah melaksanakan saringan kesihatan di kalangan masyarakat, termasuk ujian air kencing, terutama bagi individu yang berisiko tinggi menghidap penyakit buah pinggang.
Penyakit diabetes dan hipertensi merupakan dua faktor risiko utama bagi penyakit buah pinggang, bukan sahaja di Negara Brunei Darussalam, tetapi di seluruh dunia.
Di Negara Brunei Darussalam, diabetes terus menjadi penyebab utama bagi penyakit buah pinggang tahap akhir, menyumbang sebanyak 74 peratus daripada keseluruhan kes. Oleh itu, amat penting untuk memantau tekanan darah dan mengamalkan kawalan gula darah sejak peringkat awal.
Selain itu, obesiti juga secara tidak langsung dikaitkan dengan penyakit buah pinggang.
Saringan kesihatan tidak terhad kepada individu yang menghidapi penyakit diabetes atau hipertensi sahaja, ia juga merangkumi individu yang mempunyai sejarah keluarga yang menghidapi penyakit buah pinggang, pernah mengalami kecederaan buah pinggang yang akut, berusia lanjut, menghidapi penyakit jantung, mempunyai penyakit buah pinggang berkaitan dengan kehamilan, menghidapi penyakit autoimun, dilahirkan dengan berat badan rendah serta mempunyai batu karang di buah pinggang.
Kementerian Kesihatan mempraktikkan langkah-langkah pencegahan terhadap penyakit buah pinggang melalui kemajuan terapeutik terkini, termasuk penggunaan ubat-ubatan yang dapat membantu mencegah atau menangguhkan perkembangan penyakit serta mengurangkan komplikasi yang timbul.
Rawatan itu juga bertujuan untuk melambatkan kemerosotan fungsi buah pinggang, sekali gus meningkatkan kualiti dan kuantiti hidup bagi mereka yang menghidap penyakit buah pinggang.
Masyarakat sendiri boleh mengambil langkah proaktif untuk mencegah penyakit buah pinggang dengan melaksanakan perkara-perkara berkenaan iaitu menjaga pengambilan air yang mencukupi, melakukan senaman atau aktiviti fizikal setiap hari, memantau tekanan darah dan paras gula dalam darah, menghindari penggunaan nikotin, mengelakkan pengambilan ubat penahan sakit atau herba yang boleh merosakkan fungsi buah pinggang serta menjalani saringan pemeriksaan kesihatan badan.
PENYAKIT BUAH PINGGANG, PEMBUNUH SENYAP
Penyakit buah pinggang merupakan salah satu penyakit tidak berjangkit yang sering digelar sebagai pembunuh senyap kerana ia jarang menunjukkan gejala pada peringkat awal.
Ramai beranggapan bahawa penyakit itu hanya menyerang golongan warga tua, sedangkan hakikatnya ia boleh berlaku kepada sesiapa sahaja, termasuk anak damit dan remaja.
Oleh itu, kesedaran terhadap faktor risiko seperti diabetes, hipertensi dan obesiti, serta kepentingan mengamalkan gaya hidup sihat dan mematuhi strategi rawatan yang disarankan, amatlah digalakkan.
Langkah-langkah berkenaan terbukti memberikan manfaat yang ketara, terutama apabila dimulakan sejak awal dan dikekalkan secara konsisten.
Perkhidmatan kesihatan di negara ini dapat diakses oleh semua rakyat dan penduduk dengan kerajaan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam menyediakan pelbagai rawatan dan ubat-ubatan secara percuma.
Rawatan yang ditawarkan merangkumi penggunaan ubat-ubatan tablet dan suntikan baharu yang terbukti berkesan dalam melambatkan perkembangan penyakit buah pinggang kronik.
Tambahan pula, pelbagai saringan kesihatan juga dijalankan oleh pelbagai perkhidmatan kesihatan secara percuma.
Salah satu inisiatif terkini yang diperkenalkan oleh Kementerian Kesihatan ialah penggunaan temu janji dan persidangan video melalui BruHealth.
Inisiatif itu bertujuan untuk memudahkan pesakit berjumpa dengan doktor dan menjalani pemeriksaan kesihatan secara jarak jauh.
“Oleh itu, ambillah peluang keemasan ini untuk menjalani pemeriksaan kesihatan dan mengetahui tahap kesihatan awda.”
Yang Berhormat Dato berkata usaha pencegahan serta pengesanan awal penyakit buah pinggang hanya akan berjaya dengan kesedaran, sokongan dan komitmen daripada semua pihak iaitu anggota kesihatan, pesakit serta keluarga mereka.
“Dengan tindakan yang proaktif dan langkah berjaga-jaga yang diambil secara berterusan, kita dapat bersama-sama membentuk masyarakat yang lebih sihat dan sejahtera.
“Marilah kita berganding bahu dalam merealisasikan visi negara, Bersama ke Arah Warga Sihat, demi kesejahteraan generasi kini dan akan datang.”
