SELANGOR – Minggu Antarabangsa Orang Pekak disambut tahun ini dari 22 hingga 28 September, menekankan hak dan sumbangan komuniti pekak.
Inisiatif oleh Persekutuan Dunia Orang Pekak (WFD) ini disambut setiap tahun pada minggu terakhir September dan mencapai kemuncaknya dengan Hari Antarabangsa Orang Pekak pada hari terakhir.
Di Malaysia, sambutan ini turut memberi tumpuan kepada isu kritikal iaitu kekurangan jurubahasa bahasa isyarat yang serius. Presiden Persatuan Jurubahasa Bahasa Isyarat Malaysia (MyAsli), Wan Zuraidah Abu berkata bilangan jurubahasa adalah amat rendah.
“Kami hanya mempunyai kira-kira 60 jurubahasa aktif yang berkhidmat untuk lebih 44,000 orang pekak di negara ini,” katanya.
“Ini bermakna jurubahasa terpaksa bekerja keras, dan orang pekak sering terpaksa menunggu berhari-hari sebelum mendapat akses kepada perkhidmatan penting,” jelas Wan Zuraidah semasa temu bual di pejabat MyAsli di Puchong, Selangor.
Di Lembah Klang, kurang daripada 15 jurubahasa melayani ribuan orang, manakala di sesetengah negeri, hanya seorang atau dua individu mengurus keperluan sehingga 3,000 orang pekak.
“Jika seseorang memerlukan jurubahasa untuk urusan perundangan, temu janji perubatan atau sekolah, mereka perlu memohon sekurang-kurangnya tiga hari lebih awal supaya kami boleh cuba aturkan seorang jurubahasa. Realitinya, akses segera hampir mustahil di sini,” jelas Wan Zuraidah yang kini berusia 60an.
Menerima inspirasi daripada komuniti pekak, Wan Zuraidah mempelajari bahasa isyarat pada tahun 1996 ketika mengikuti pengajian ijazah psikologi di sebuah universiti swasta di Kuala Lumpur. “Belajar bahasa isyarat bukan mudah. Ia memerlukan masa, dedikasi dan latihan berterusan. Tetapi ganjarannya adalah melihat orang pekak akhirnya memahami apa yang berlaku di sekeliling mereka, sama ada arahan doktor, kuliah atau debat politik di televisyen. Saat itu amat berharga.”
LEBIH DARIPADA ISYARAT TANGAN
Kehadiran jurubahasa bahasa isyarat bukan sekadar mengenai kemudahan, ia soal hak dan kesaksamaan. “Orang pekak adalah warganegara negara ini, dan di bawah Perkara 8 Perlembagaan Persekutuan, semua warganegara berhak kepada hak yang sama,” kata Wan Zuraidah. “Akses kepada maklumat dan komunikasi bukan satu keistimewaan; ia adalah hak.”
Jurubahasa bahasa isyarat diperlukan hampir di setiap tempat di mana orang pekak dan pendengar berinteraksi, daripada mahkamah dan hospital hingga sekolah, universiti, tempat kerja dan acara awam.
“Tanpa jurubahasa, rakyat Malaysia pekak menghadapi halangan dalam pendidikan, keadilan, penjagaan kesihatan dan pekerjaan. Seorang pelajar mungkin menghadapi kesukaran dalam kelas, seorang pesakit mungkin salah faham diagnosis, atau seorang pekerja mungkin terlepas arahan penting di tempat kerja, semuanya kerana kekurangan sokongan komunikasi,” tambahnya.
Di acara awam, kehadiran jurubahasa kini dianggap penting. Wan Zuraidah pernah mengetuai perkhidmatan jurubahasa pada acara seperti Majlis Konvokesyen ke-61 Universiti Malaya, memastikan graduan dan penonton yang mengalami masalah pendengaran dapat mengikuti acara dengan baik.
Bagi ramai pendengar, jurubahasa mungkin dilihat sekadar ‘menggerakkan tangan’. Namun, Wan Zuraidah menjelaskan bahawa ia adalah kemahiran yang memerlukan latihan, ketepatan dan pemahaman budaya.
“Jurubahasa adalah jambatan komunikasi. Mereka bukan sekadar menterjemah perkataan demi perkataan, mereka mesti menyampaikan maksud, nada dan konteks dengan tepat supaya orang pekak menerima maklumat yang sama seperti pendengar.”
Wan Zuraidah memperoleh diploma jurubahasa bahasa isyarat pada 2014 dan berkhidmat sebagai jurubahasa untuk berita jam 8 malam di RTM1 selama 23 tahun. Berbeza dengan pengguna bahasa isyarat secara santai, jurubahasa profesional menjalani latihan intensif untuk membangunkan kefasihan, ketepatan dan kebolehan bekerja dalam persekitaran kompleks seperti mahkamah, hospital dan universiti.
“Tidak cukup sekadar tahu isyarat. Awda juga mesti mentafsir ekspresi muka, emosi dan menyesuaikan dengan pelbagai gaya bahasa,” jelasnya.
Pada April lalu, Menteri Sumber Manusia Malaysia, Steven Sim berkata kementerian akan meneliti akreditasi Training of Trainers (ToT) untuk jurubahasa bahasa isyarat melalui Perbadanan Pembangunan Sumber Manusia (HRD Corp).
Beliau mengarahkan HRD Corp memperkenalkan sistem akreditasi untuk memperkasakan golongan kelainan upaya.
“Daripada persekitaran kerja hingga perlindungan, kesedaran mengenai orang pekak di tempat kerja masih rendah. Ini termasuk kekurangan peluang untuk menjadi jurulatih bahasa isyarat bertauliah,” katanya dalam laporan The Star.
Walaupun kerja mereka penting, jurubahasa bahasa isyarat di Malaysia masih dibayar rendah dan kurang diiktiraf, kata Wan Zuraidah. Purata pendapatan mereka ialah RM100 sejam.
“Tiada pengiktirafan yang sewajarnya untuk profesion ini. Ramai orang keliru menganggap kami guru pendidikan khas, tetapi peranan kami berbeza sepenuhnya. Jurubahasa memudahkan komunikasi; guru memberikan pendidikan. Kedua-duanya penting, tetapi tidak sepatutnya digabungkan.”
Kekurangan pengiktirafan ini sukar untuk menarik orang baharu menyertai bidang ini. “Gaji tidak mencukupi untuk menarik minat. Tanpa gaji, faedah dan status profesional yang lebih baik, sukar untuk merapatkan jurang,” jelas Wan Zuraidah.
Untuk mengembangkan profesion ini, Malaysia memerlukan program latihan berstruktur dan berterusan yang disokong oleh pembiayaan yang sewajarnya.
“Ia tidak boleh penganjuran bengkel sekali sahaja. Kami memerlukan latihan berterusan, sepanjang tahun atau program berbilang tahun, yang membolehkan jurubahasa mengasah kemahiran dan kekal mahir. Tanpa pembiayaan yang betul, kami tidak boleh mengekalkan kualiti atau menambah jumlah,” tegasnya. – ANN/The Star
