Oleh Nurdiyanah R. –
Gajet bagaikan sudah tidak boleh dipisahkan dalam kehidupan kebanyakan masyarakat kini tidak kiralah golongan dewasa mahu pun belia dan remaja sehingga ke generasi kanak-kanak.
Bayangkan realiti kehidupan kini, kanak-kanak kadangkala mengamuk sekiranya telefon ‘dirampas’ daripada mereka sehingga akhirnya ibu bapa terpaksa mengalah demi memenuhi kemahuan anak-anak mereka.
Seiring perkembangan arus globalisasi, gajet kini menjadi satu keperluan untuk kanak-kanak sebagai alat pembelajaran dan ini memberikan ruang kepada mereka untuk meneroka pelbagai aplikasi dan melayari Internet.
Jangan sampai membawa kemudaratan
Ketika mengimbas perbincangan penulis bersama Cyber Security Brunei (CSB) mengenai langkah keselamatan bagi kanak-kanak ketika dalam talian, CSB antaranya menekankan bahawa langkah utama yang perlu dilakukan adalah ibu bapa atau penjaga perlu sentiasa memantau anak-anak mereka ketika menggunakan gajet dari semasa ke semasa.
Memandangkan situasi yang berlaku ketika ini, majoriti kanak-kanak pastinya banyak meluangkan masa mereka dalam talian seperti pembelajaran, menggunakan media sosial dan bermain permainan dalam talian.
Ibu bapa memainkan peranan penting untuk sentiasa menjaga kesejahteraan anak-anak mereka dan peka dengan apa sahaja kegiatan yang dilakukan dalam talian.
Jika anak-anak dibiarkan menggunakan gajet tanpa kawalan, maka berkemungkinan mereka tidak boleh membezakan antara baik dan buruk dan kesannya cenderung membawa kemudaratan.
Jangan sampai keselamatan tergadai
Berkongsi mengenai langkah-langkah keselamatan yang perlu disemai dalam diri pengguna gajet terutamanya kanak-kanak ketika dalam talian, CSB menyatakan langkah keselamatan yang pertama adalah tidak mengongsikan alamat rumah dalam apa sahaja aplikasi berasaskan Internet. Berkongsi perkara itu bukan saja boleh membahayakan diri sendiri tetapi boleh membahayakan ahli keluarga yang tinggal bersama.
Ini kerana pemangsa mungkin mengawasi dan memerhatikan suasana rumah mangsa untuk mencari peluang melakukan perkara yang tidak diingini seperti kes curi, penculikan dan sebagainya.
Pihak CSB turut menambah, bukan sahaja alamat rumah, anak-anak juga mesti dinasihati untuk tidak mengongsikan di mana mereka bersekolah termasuklah aktiviti dan keberadaan mereka ketika menggunakan aplikasi dalam talian. Oleh itu, sentiasa beringat-ingat kepada anak-anak agar memahami bahawa kawan atau sahabat yang baharu mereka kenali secara maya mungkin tidak seperti yang mereka sangkakan kerana terdapat kemungkinan wujudnya perbezaan identiti di dalam talian dengan dunia yang sebenar.
Hadkan berkongsi maklumat peribadi
Selain itu, CSB juga menekankan ibu bapa atau penjaga perlu memastikan anak-anak mereka tidak mengongsikan maklumat nombor telefon ketika berada dalam talian.
Apabila penjenayah siber menda-patkan nombor telefon mangsa, aktiviti jenayah siber seperti pencurian identiti dan penipuan boleh berlaku dengan menggunakan nombor telefon mangsa untuk mengetahui di mana mereka berada, menyamar atau menggunakan akaun mangsa.
Kanak-kanak boleh memberikan nombor telefon mereka kepada rakan mereka, tetapi tidak boleh mengongsikannya secara terbuka atau kepada orang yang tidak dikenali. Apa yang penting adalah mengehadkan maklumat peribadi kepada sesiapa sahaja bagi mengelakkan perkara-perkara yang tidak diingini terjadi.
CSB terus mengingatkan bahawa apa sahaja yang disimpan dalam talian atau siarkan di laman web akan kekal selamanya, walaupun awda sudah memadamkannya.
Hati-hati ketika berkongsi maklumat
Pada masa ini, para pengguna gajet juga terdedah kepada penggunaan e-mel di mana rata-rata aplikasi yang terdapat dalam talian memerlukan alamat e-mel untuk tujuan pendaftaran sebelum menggunakan aplikasi-aplikasi tertentu. Ia termasuk keperluan permainan dalam talian yang kini menjadi kegemaran anak muda dan tidak terkecuali golongan kanak-kanak.
CSB, menjelaskan penjenayah siber pada masa ini menggunakan e-mel sebagai medium untuk melakukan serangan jenayah siber seperti penyebaran virus komputer, pancingan data, penipuan dan sebagainya.
Maka salah satu langkah berjaga-jaga adalah memastikan anak-anak kita tidak mendedahkan maklumat e-mel dan nama penuh mereka kepada orang yang tidak dikenali kerana dikhuatiri mereka mudah terjebak dengan e-mel palsu sehingga mampu memancing mereka ke arah isu-isu negatif.
Satu lagi perkara yang amat penting yang tidak boleh dikongsikan ialah kata laluan (password). Berkongsi kata laluan boleh memberikan akses akaun mereka kepada orang yang tidak dikenali.
Jika ini berlaku, ia boleh mendorong orang yang tidak bertanggungjawab cuba menipu kanak-kanak atau orang lain, menghantar e-mel atau mesej daripada akaun mangsa kanak-kanak berkenaan.
Kata laluan dalam talian ibarat kunci rumah dan kanak-kanak perlu diajar cara yang betul dalam menyusun dan menyimpan kata laluan itu.
Ibu bapa atau penjaga perlu mengingatkan anak-anak mereka untuk tidak mengongsikan gambar diri mereka kerana semua orang boleh melihatnya, menyimpannya atau menyebarkannya.
Pastikan anak-anak juga tidak mendedahkan maklumat perihal ahli keluarga seperti mengongsikan perancangan bercuti keluar negara dengan tempoh dan hari tertentu, pekerjaan ibu bapa dan sebagainya. Perkara ini secara tidak langsung memberikan peluang penjenayah untuk menyusun strategi mereka.
Dalam pada itu, CSB mengongsikan beberapa kes yang pernah terjadi di negara ini, di mana salah seorang kanak-kanak mendedahkan maklumat alamat rumah dan maklumat mengenai keberadaannya di rumah bersendirian.
Hal ini menyebabkan pemangsa cuba meyakinkan kanak-kanak untuk membenarkan mereka datang ke rumah, atau keluar dan berjumpa dengan mereka.
Seorang kanak-kanak tidak boleh memberitahu sesiapapun, selain daripada ibu bapa, penjaga dan kawan mereka bahawa mereka berada di rumah sendirian. Ini juga seolah-olah seperti menjemput pemangsa untuk datang ke rumah dengan memberikan maklumat tersebut.
Juga perlu diketahui pemangsa ini boleh berpura-pura menjadi kawan yang tidak pernah mereka jumpai, seperti dari sekolah terdahulu, untuk menarik kanak-kanak terjerat dalam situasi yang merbahaya.
