KUALA LUMPUR – Isu pernafasan dalam kalangan kanak-kanak sekolah merupakan kebimbangan berterusan di Malaysia dan ibu bapa sentiasa mencari cara untuk memastikan anak mereka kekal sihat, terutamanya apabila sesi persekolahan bermula semula.
Namun, dengan permulaan kalendar persekolahan baharu minggu hadapan, menjaga kesihatan anak-anak boleh menjadi cabaran, terutamanya apabila kantin sekolah, bilik darjah dan tandas menjadi tempat utama bagi virus dan bakteria berjangkit untuk membiak.
Keadaan ini seterusnya boleh menyebabkan pelbagai komplikasi kesihatan, daripada selesema biasa hingga penyakit yang lebih serius seperti asma atau pneumonia, yang boleh memberikan kesan negatif kepada kanak-kanak dan keluarga mereka.
Namun begitu, pakar pediatrik Dr Noor Zehan Abdul Rahim berkata banyak daripada masalah ini boleh dicegah atau dikawal dengan strategi yang betul.
Beliau menambah bahawa selesema biasa adalah antara masalah pernafasan yang paling kerap menyerang kanak-kanak, terutamanya dalam persekitaran sekolah. Keadaan lain yang turut memberi kesan kepada mereka termasuklah influenza, Virus Respiratori Sinsitium (RSV) dan radang tekak akibat jangkitan bakteria Streptococcus Kumpulan A.
“Interaksi yang tinggi antara kanak-kanak dalam persekitaran yang sesak mewujudkan keadaan ideal untuk penyebaran virus ini,” katanya. “Selain itu, aktiviti berkumpulan semasa waktu rehat atau sukan di sekolah meningkatkan lagi kemungkinan jangkitan.”
Setiap penyakit ini mempunyai cabaran tersendiri, tetapi semuanya berkongsi faktor yang sama dalam penyebarannya: hubungan rapat, permukaan yang dikongsi dan pemindahan kuman yang mudah daripada seorang kanak-kanak kepada yang lain.
Bagi kanak-kanak yang lebih terdedah akibat masalah kesihatan kronik seperti asma – yang menjejaskan saluran pernafasan dan menyebabkan gejala seperti sesak nafas, batuk dan bunyi berdehit, terutamanya ketika melakukan aktiviti fizikal – atau alahan, jangkitan ini boleh membawa kesan yang lebih serius.
Dr Noor Zehan menjelaskan bahawa sekolah sering menjadi tempat pembiakan utama bagi penyakit pernafasan akibat beberapa faktor.
“Faktor pertama ialah jarak yang dekat,” katanya. “Di sekolah, kanak-kanak sering berada dalam hubungan rapat antara satu sama lain.
“Keadaan ini memudahkan penyebaran virus dan bakteria melalui titisan apabila seseorang batuk, bersin atau bercakap,” tambahnya.
Kanak-kanak juga lebih mudah terdedah kepada jangkitan kerana sistem imun mereka masih dalam proses perkembangan.
Walaupun mereka membina imuniti secara beransur-ansur melalui pendedahan kepada pelbagai patogen, secara umumnya mereka lebih mudah jatuh sakit berbanding orang dewasa. Keadaan persekitaran yang dipenuhi kuman turut memainkan peranan.
Di sekolah, kanak-kanak kerap bersentuhan dengan permukaan yang dikongsi seperti meja, pemegang pintu dan alat tulis, yang boleh menjadi tempat pembiakan virus dan bakteria.
“Jika mereka menyentuh kawasan ini dan kemudian menyentuh muka – terutamanya mata, hidung atau mulut – mereka boleh memindahkan kuman ke dalam badan,” jelas Dr Noor Zehan.
LANGKAH MUDAH TAPI BERKESAN
Walaupun tidak mungkin untuk mencegah jangkitan pernafasan sepenuhnya, terdapat beberapa strategi yang boleh membantu mengurangkan risiko.
Dr Noor Zehan berkata mengajar kanak-kanak tentang kebersihan yang betul serta membantu mereka mengekalkan persekitaran yang bersih merupakan faktor utama dalam mencegah masalah pernafasan.
“Salah satu cara paling mudah dan berkesan untuk mengurangkan penyebaran kuman ialah mencuci tangan dengan kerap,” katanya.
Kanak-kanak perlu digalakkan untuk mencuci tangan dengan kerap, terutamanya sebelum makan, selepas batuk atau bersin, serta selepas menyentuh permukaan yang dikongsi seperti meja dan pemegang pintu.
“Menyediakan tisu atau sapu tangan dan mengajar mereka cara menggunakannya dengan betul juga boleh membantu mengurangkan penyebaran kuman,” tambahnya.
Mengehadkan pendedahan juga penting kerana mengelakkan kanak-kanak daripada individu yang sakit boleh membantu mencegah jangkitan.
Walaupun ia mungkin tidak selalu dapat dielakkan, terutamanya dalam persekitaran sekolah, menggalakkan anak-anak supaya berehat di rumah jika mereka berasa tidak sihat boleh membantu mengurangkan penularan penyakit.
Vaksin juga memainkan peranan penting dalam mencegah jangkitan pernafasan. Dr Noor Zehan menasihatkan agar ibu bapa memastikan anak mereka menerima imunisasi yang disyorkan, kerana ia bukan sahaja melindungi individu tetapi juga membantu mencegah wabak di sekolah.
“Untuk mengurangkan risiko jangkitan pernafasan, ibu bapa boleh mempertimbangkan untuk membawa anak mereka mendapatkan vaksin sebelum mereka kembali ke sekolah,” katanya.
Dengan mengambil langkah pencegahan ini, ibu bapa dapat mengurangkan kemungkinan anak mereka dijangkiti atau menyebarkan penyakit seperti influenza, COVID-19, penyakit pneumokokal, batuk kokol (Tdap), serta campak, beguk dan rubela (MMR) di sekolah.
MENGURUSKAN PENYAKIT KRONIK
Bagi kanak-kanak yang mempunyai keadaan kronik seperti asma atau alahan, menguruskan masalah pernafasan di sekolah boleh menjadi lebih mencabar.
Namun, Dr Noor Zehan menegaskan bahawa adalah selamat bagi kanak-kanak dengan keadaan ini untuk menyertai aktiviti fizikal di sekolah, walaupun semasa musim selesema dan demam.
“Asma akibat senaman (EIA) boleh menjadi kebimbangan, terutamanya dalam cuaca sejuk dan kering atau apabila kanak-kanak terdedah kepada alergen,” jelasnya.
“Kuncinya adalah mengambil langkah berjaga-jaga yang betul; rutin pemanasan dan penyejukan yang sesuai juga boleh membantu menyediakan saluran pernafasan untuk bersenam dan mengurangkan kemungkinan serangan asma.”
“Kanak-kanak dengan asma juga harus menggunakan alat sedut atau ubat lain yang telah ditetapkan oleh doktor mereka sebelum melakukan aktiviti fizikal di sekolah,” katanya.
Alahan juga boleh dicetuskan oleh alergen persekitaran seperti debunga, habuk atau kelemumur haiwan – zarah protein kecil daripada kulit haiwan yang tertanggal – yang mungkin lebih ketara semasa aktiviti luar.
Musim selesema dan demam juga boleh memburukkan lagi reaksi alahan, kerana virus boleh menjadikan sistem imun lebih sensitif terhadap alergen.
“Adalah penting bagi kanak-kanak untuk mengekalkan kebersihan yang baik dengan kerap mencuci tangan bagi mengelakkan jangkitan,” kata Dr Noor Zehan.
“Mengekalkan pengudaraan yang baik dan mengurangkan pendedahan kepada alergen biasa dalam bilik darjah boleh membantu kanak-kanak dengan alahan menyertai aktiviti fizikal dengan lebih selamat.”
DIDIK GURU-GURU
Mendidik kakitangan sekolah tentang isu pernafasan yang biasa dialami oleh kanak-kanak adalah penting dalam mewujudkan persekitaran yang selamat untuk pelajar.
Dengan menyediakan latihan mengenai cara mengenal pasti dan menguruskan masalah pernafasan, sekolah boleh memastikan kakitangan bersedia untuk bertindak dengan betul sekiranya berlaku serangan asma atau masalah kesihatan pernafasan lain.
“Melalui latihan, protokol yang jelas, kerjasama dengan profesional kesihatan serta meningkatkan kesedaran, sekolah boleh memastikan semua kakitangan bersedia untuk mengenali, mengurus dan bertindak terhadap cabaran kesihatan pernafasan,” jelas Dr Noor Zehan.
Pihak sekolah juga boleh memastikan bahawa bilik darjah, kawasan umum dan ruang yang dikongsi sentiasa dibersihkan dan disanitasi, terutamanya semasa musim selesema dan demam.
“Pengudaraan yang baik juga boleh membantu mengurangkan penyebaran patogen pernafasan,” tambahnya.
“Pendekatan proaktif ini bukan sahaja meningkatkan kesejahteraan pelajar, tetapi juga membantu mereka berjaya dalam aktiviti dan interaksi sosial di sekolah,” katanya. – ANN/The Star
