Walaupun terdapat ramai penenun wanita berbakat daripada komuniti terpinggir di Malaysia serta di seluruh Asia Tenggara, ramai daripada mereka tidak mempunyai peluang untuk memasarkan tekstil tenunan tangan mereka, kata pengarah perusahaan sosial Tanoti, Jacqueline Fong.
Sehubungan dengan itu, Minggu Fesyen Tenun (Tenun) telah dilancarkan julung kali secara maya pada Oktober tahun ini dan berakhir dengan pertunjukan peragaan fesyen di Kuching, Sarawak, pada 3 Disember.
“Beratus-ratus komuniti tenunan wujud di seluruh Asia Tenggara, biasanya wanita dari desa terpencil yang sering berdepan kesukaran untuk bertahan pada zaman moden,” kata Fong yang menganggotai jawatankuasa penganjur Tenun.
Di Kampung Pulau Keladi yang tenang di Pekan, Pahang, yang terletak di sepanjang Sungai Pahang, Hajjah Nortipah dan anak perempuannya merupakan sebahagian daripada komuniti kecil penenun, yang berusaha untuk mengekalkan songket tenunan tangan warisan nenek moyang mereka.
Begitu juga di kawasan tanah tinggi tengah Vietnam, enam kumpulan etnik minoriti membentuk rangkaian untuk mengekalkan warisan tenunan tradisional masyarakat tempatan. Sementara itu, terletak di Sumatera Barat dan pulau gunung berapi Lombok di Indonesia wujudnya penenun ASPPUK, wanita yang menjadi mangsa keganasan dan bencana, ketua keluarga wanita dan pekerja migran, kata Fong.
Minggu Fesyen Tenun ialah kerjasama antara program Wanita Eco-Weavers Yayasan Maybank yang menyokong penenun wanita daripada komuniti terpinggir dengan menawarkan bengkel latihan dan pembangunan kapasiti, dan kewangan mikro untuk menyokong usahawan wanita, meningkatkan peluang pekerjaan serta pendapatan isi rumah; Persatuan Penggalakan dan Pembangunan Kraftangan ASEAN (AHPADA); dan Tanoti, perusahaan sosial Malaysia yang berdedikasi untuk memelihara kraf warisan, memperkasa wanita dan membangunkan komuniti luar bandar.
“Tekstil tenunan tangan adalah teras budaya kita. Kita perlu menyokong tenunan tangan tradisional kita kerana tanpa mereka, sebahagian budaya rakyat kita akan hilang. Industri tenunan tangan adalah sebahagian besar daripada eksport budaya kita. Ia mempunyai kuasa untuk memberi makan kepada keluarga, mengekalkan komuniti dan menyumbang kepada ekonomi negara,” kata Menteri Pelancongan, Kesenian dan Kebudayaan Datuk Seri Nancy Shukri, yang sendiri berasal daripada keturunan penenun, pada pelancaran maya itu.
“Kebanyakan masyarakat yang menghasilkan tekstil tenunan tangan ini tidak mempunyai sumber yang mencukupi. Mereka tidak mempunyai akses kepada pasaran mahupun dana atau sokongan yang diperlukan. Walau bagaimanapun, apa yang mereka ada adalah sifat ringan tulang yang unik dan kisah-kisah mereka yang menakjubkan. Jadi platform ini bertujuan untuk meningkatkan keterlihatan mereka dan seterusnya, menjamin kebolehpasaran dan keuntungan mereka,” kata presiden AHPADA, Edric Ong.
Dengan menyokong komuniti ini, Tenun memperjuangkan beberapa Matlamat Pembangunan Lestari (SDGs) Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, termasuk: Tiada Kemiskinan (SDG 1), Kesaksamaan Gender (SDG 5), Ketaksamaan Dikurangkan (SDG 10), Bandar dan Komuniti Lestari (SDG 11) dan Penggunaan dan Pengeluaran Bertanggungjawab (SDG 12).
Komuniti yang mengambil bahagian juga berpeluang bersaing untuk memenangi tiga anugerah – Anugerah Pilihan Rakyat, Anugerah Tenunan Paling Inovatif Lakumas dan Anugerah Koleksi Terbaik Tenun.
“Selama bertahun-tahun, komuniti tekstil tenunan tangan telah menjadi pembekal kepada jenama fesyen terkenal yang memasarkan fabrik mereka tetapi bukan identiti mereka.
Namun menjadi aspirasi saya untuk melihat komuniti tekstil Asia Tenggara kami mampu melakukan kelainan dan muncul sebagai jenama yang mengagumkan dengan sendirinya,” kata Fong.
Peluang baik untuk penenun tangan
Ketua Jabatan Tenun Institut Kraft Negara (IKN) Noridah binti Johan berkata Tenun adalah peluang yang baik untuk penenun.
“Pandemik COVID-19, yang telah mengakibatkan gangguan kepada perniagaan di seluruh dunia, telah memberi kesan kepada ekonomi di seluruh dunia. Dan sektor tenunan juga terjejas, dengan pasaran tradisional dan kontemporari untuk tukang menyaksikan pengeluaran menjadi lembap,” kata Noridah.
“Bagaimanapun, acara ini, yang merupakan Minggu Fesyen antarabangsa atau serantau yang pertama diadakan di negara Asia Tenggara, membolehkan penenun kami memperoleh pengalaman dan pendedahan baharu. Platform itu akan membolehkan fabrik tenunan tangan tempatan dikenali dan dipasarkan ke seluruh dunia,” katanya.
Penenun Sino-Kadazan dari Keningau, Sabah, Yong Han Hui berkata Tenun telah membantu dirinya dan penenun lain menembusi pasaran mereka semasa pandemik.
“Disebabkan oleh wabak COVID-19, komuniti kami tidak dapat menjual produk tenunan kami secara bersemuka kepada pelanggan, tetapi hanya secara dalam talian melalui platform,” kata pengurus Memoryie Craft Enterprise.
Beliau menambah menerima sambutan menggalakkan daripada pelanggan antarabangsa dari Australia dan United Kingdom, manakala pelanggan lebih dekat dari Sabah, Selangor dan Kuala Lumpur.
Yong mendedahkan mereka memutuskan untuk menjadi sebahagian daripada anggota Tenun kerana mereka berharap dapat memperkenalkan kain tenunan Sabah, termasuk dastar songket dari kumpulan etnik Iranun, ke seluruh dunia.
“Kami berharap komuniti tenunan kami akan diiktiraf di peringkat serantau dan orang ramai dari Malaysia, serta antarabangsa, yang menunjukkan minat terhadap tenunan Sabah yang unik,” katanya. – ANN/The Star