Seperti yang diketahui oleh semua orang di negara ini, kisah eksport Brunei telah lama termaktub dalam minyak dan gas. Walau bagaimanapun, Wawasan Brunei 2035 telah menggesa peralihan baharu di luar perkembangan semasa. Peralihan di mana asas eksport negara adalah lebih luas dan lebih berdaya tahan.
Di bawah bidang utama Kepelbagaian Eksport dengan Matlamat 3 wawasan: Ekonomi Dinamik dan Mampan Hasil Kebangsaan Ekonomi Kepelbagaian, negara sedang berusaha untuk mengembangkan produk eksport bukan minyak yang mampu bersaing di pasaran global.
Kebergantungan pada eksport hidrokarbon mendedahkan ekonomi kepada perubahan harga yang tidak dapat diramalkan. Mempelbagaikan eksport membantu menstabilkan pendapatan dan menggalakkan industri untuk berinovasi.
Eksport bukan minyak Brunei kini termasuk produk pertanian, makanan halal, barangan perkilangan dan perkhidmatan digital. Seperti yang dilaporkan oleh Media Permata, lebih ramai pelabur Singapura sedang meneroka perkongsian dalam industri baru muncul Brunei, satu tanda keyakinan yang semakin meningkat dalam bidang eksport baharu ini.
Salah satu prestasi paling kukuh dalam usaha kepelbagaian Brunei ialah pertanian dan pemprosesan makanan. Dalam beberapa tahun kebelakangan ini, Brunei telah beralih daripada pengeluaran kepada nilai tambah, mengeksport daging lembu, ayam dan telur yang diproses sebagai barangan berjenama.
Malah, negara ini telah mencapai tahap sara diri dalam telur (103 peratus) dan 100 peratus dalam daging ayam, menandakan bahawa kapasiti ayam domestik kini melebihi permintaan tempatan. Pada tahun 2022, Brunei juga menghantar 300,000 biji telur ke Singapura sebagai sebahagian daripada komitmen eksport yang semakin berkembang.
Sementara itu, firma makanan di Brunei telah memeterai perjanjian untuk mengeksport daging yang diproses ke Sabah dan Singapura, termasuk konbif dan makanan sejuk beku, di bawah perkongsian pengedaran baharu.
Sementara itu, dalam sektor perikanan dan akuakultur, Brunei melabur dalam kemudahan untuk menternak produk udang, ikan dan makanan laut bernilai tinggi untuk pasaran domestik dan eksport.
Walaupun angka eksport yang tepat kurang kerap dilaporkan, kementerian telah mengiktiraf pengeluaran yang meningkat dalam perikanan dan produk marin sebagai sebahagian daripada agenda kepelbagaian negara.
Industri halal juga telah berkembang sebagai tonggak strategi ekonomi Brunei. Dengan kira-kira 80 peratus penduduk Brunei menganut agama Islam, negara ini telah membangunkan ekosistem halal yang ketat, dengan pensijilan diuruskan di bawah Majlis Ugama Islam Brunei (MUIB).
Brunei menduduki tempat kelapan di peringkat global dalam pembangunan eksport makanan halal (mengikut laporan ekonomi Islam global sebelum ini), yang menekankan potensi sektor ini. Rancangan masa depan termasuk memperluas pensijilan halal, menambah baik pembungkusan dan memastikan logistik supaya produk halal Brunei dapat bersaing dengan lebih kukuh di pasaran Islam di luar negara.
Selain barangan, perkhidmatan digital mewakili bidang yang semakin meningkat pesat. Di bawah Pelan Induk Ekonomi Digital 2025, kerajaan sedang giat memupuk syarikat pemula teknologi, platform e-dagang dan perniagaan media kreatif yang boleh mengeksport perisian, kandungan digital atau perkhidmatan tanpa penghantaran fizikal.
Usaha Brunei dalam eksport ICT dan digital melengkapi peralihannya daripada kebergantungan sumber, menunjukkan bagaimana negara itu mengukuhkan dirinya untuk masa depan yang didorong oleh pengetahuan dan saling berhubung secara global.
Namun, perjalanan menuju kejayaan eksport bukanlah mudah. Pengeksport mesti memenuhi piawaian antarabangsa yang ketat mengenai kualiti, keselamatan dan pensijilan. Kos logistik dan pengangkutan kekal tinggi untuk pengeluar kecil. Akses kepada pasaran baharu selalunya bergantung kepada perjanjian perdagangan dan diplomasi yang berkesan. Selain itu, bekalan dan skala yang konsisten adalah penting untuk mengekalkan keyakinan pembeli.
Bagi memperkukuh eksport bukan minyak, Brunei terus menambah baik kemudahan eksport, membantu PKS dengan pematuhan dan pensijilan serta terlibat dalam perkongsian perdagangan dua hala. Ketika lebih ramai usahawan dan industri tempatan menghadapi cabaran ini, portfolio eksport Brunei akan berkembang dalam kepelbagaian, membuktikan bahawa sebuah negara kecil mampu bersaing di peringkat global dengan kualiti, kebolehpercayaan dan inovasi.
