LAUT ANDAMAN, THAILAND – Hampir 1,000 kilometer dari pantai Thailand yang musnah akibat tsunami 20 tahun lalu, jurutera menurunkan pelampung pengesanan ke dalam ombak – pautan utama dalam sistem amaran bertujuan untuk memastikan bencana yang membawa maut tidak berulang.
Pada 26 Disember 2004, gempa bumi berukuran 9.1 magnitud di bawah Lautan Hindi mencetuskan tsunami besar dengan ombak setinggi 30 meter.
Hanya sistem amaran asas yang ada pada masa itu, tanpa cara untuk memberi amaran lebih awal kepada berjuta-juta orang yang tinggal di sekitar Lautan Hindi. Lebih 225,000 orang terbunuh di puluhan negara.
Tahun-tahun berikutnya selepas bencana itu, beberapa kerajaan telah membangunkan sistem maklumat tsunami global, membina rangkaian enam pelampung pengesanan Pentadbiran Lautan dan Atmosfera Kebangsaan (NOAA) Amerika Syarikat di Pasifik.
Dikenali sebagai Penilaian dan Laporan Tsunami Laut Dalam (DART), sistem itu kini mempunyai 74 pelampung di seluruh dunia.
Masing-masing terapung di permukaan sementara diikat ke dasar laut, memantau isyarat daripada sensor seismik di dasar laut dan perubahan dalam paras air.
Dipasang dalam beberapa persekitaran kerja yang paling sukar di mana-mana sahaja di planet ini, pelampung berkuasa bateri itu mesti diganti setiap dua tahun. Hanya 50 daripada peranti berkenaan sedang beroperasi tetapi rangkaian telah direka bentuk untuk menyediakan liputan dalam mana-mana keadaan.
Kapal penyelidikan Thailand M.V. Kru SEAFDEC menurunkan pelampung gantian – silinder kuning kira-kira dua meter dalam diameter – ke Lautan Hindi 965 kilometer di luar pesisir pada bulan ini.
Pasukan yang sama juga berusaha untuk menggantikan pelampung yang lebih dekat di Laut Andaman, 340 kilometer dari pantai, tetapi tidak berjaya dan akan melancarkan misi baharu dalam beberapa minggu akan datang.
Shawn Stoeckley, seorang jurutera mekanikal dari pengeluar pelampung Science Applications International Corporation (SAIC), menentukur sistem daripada komputer ribanya di atas kapal sebelum ia digunakan.
“Saya rasa ia mempunyai banyak tujuan, ia boleh menyelamatkan nyawa di pantai,” katanya kepada AFP.
Tsunami pada 2004 membunuh lebih 5,000 orang di Thailand, menurut angka rasmi, dengan 3,000 hilang.
Kini dua pelampung DART negara itu dihubungkan melalui satelit ke rangkaian 130 menara penggera di seluruh negara yang dilengkapi dengan siren dan pembesar suara yang boleh disiarkan dalam lima bahasa di wilayah pantai.
Penduduk di kawasan yang terdedah kepada bencana juga menerima amaran SMS mengenai tsunami yang akan berlaku, memberi amaran kepada mereka untuk berpindah segera.
Sebelum 2004, ia akan mengambil masa antara 15 hingga 50 minit sebelum penggera boleh dikeluarkan, kata Laura Kong, pengarah Pusat Maklumat Tsunami Antarabangsa UNESCO.
“Hari ini biasa kita akan menerima amaran dalam masa lima hingga tujuh minit,” katanya.
Suatu hari nanti, menurut pakar PBB, sistem itu akan terbukti penting.
Timbulnya ‘peluang 100 peratus’ satu lagi tsunami pada skala 2004 akan berlaku pada satu ketika, Bernardo Aliaga, ketua Bahagian Ketahanan Tsunami UNESCO, memberitahu persidangan, sambil menambah ia ‘mungkin berlaku esok atau dalam 50 tahun atau 100 tahun.’
Telefon mudah alih telah menjadi aplikasi bencana di mana-mana dan tersedia secara meluas pada tahun-tahun sejak tsunami, tetapi penduduk tempatan mengatakan menara itu masih penting.
Songsil Nodharith, 51, Ketua Kampung Khuek Khak, membantu penduduk berpindah ‘tanpa membawa barang-barang mereka’ semasa amaran palsu pada waktu malam tahun lalu dan menggesa pihak berkuasa memastikan menara itu diselenggara dengan baik.
Di Sri Lanka – di mana 31,000 terbunuh pada 2004, menjadikannya negara kedua paling teruk terjejas – lebih tiga perempat daripada 77 menara amaran tsunami yang dipasang kerajaan kemudiannya tidak beroperasi kerana peralatan komunikasi telah menjadi usang, beritahu Ketua Pusat Pengurusan Bencana pulau itu, Udaya Herath kepada AFP. – AFP
