MALAYSIA – Setiap kali Stephanie Low, 28, berkomunikasi dengan ibu bapanya di khalayak ramai, dia pasti akan dipandang oleh orang sekeliling.
Ibu bapanya, Rachel Lee, 62, dan Timothy Low, 65, kedua-duanya mengalami pekak. Bahasa isyarat, atau Bahasa Isyarat Malaysia (BIM), adalah satu-satunya cara jurusolek itu berkomunikasi dengan mereka.
“Dulu saya berasa sangat tidak selesa kerana orang akan memandang dengan pelik. Tetapi selama bertahun-tahun, saya telah terbiasa.
“Bagi saya, BIM adalah satu-satunya cara saya boleh ‘bercakap’ dengan ibu bapa saya dan masyarakat pekak.
“Saya menggunakan BIM untuk berkomunikasi dengan orang pekak, seperti cara orang menggunakan bahasa pertuturan untuk bercakap antara satu sama lain,” kata Stephanie semasa temu bual Zoom dari Kepong, Kuala Lumpur baru-baru ini.
Stephanie dan kakaknya, eksekutif pemasaran Cherish Low, 31, digelar sebagai anak orang dewasa pekak (Coda). Ini adalah individu yang dibesarkan oleh seorang atau lebih ibu bapa atau penjaga yang pekak.
Adik-beradik itu, kedua-duanya boleh mendengar secara normal, adalah antara segelintir kanak-kanak yang telah membesar bersama ibu bapa berkeperluan khas.
Tidak seperti kebanyakan, Stephanie dan kakaknya terdedah kepada dua sistem sosial dan linguistik yang berbeza: Satu dengan ibu bapanya yang pekak dan komuniti pekak, dan satu lagi dengan orang yang mempunyai pendengaran normal.
“Ibu bapa saya mungkin pekak, tetapi mereka telah mendidik kami dengan sebaik mungkin. Satu-satunya perbezaan dalam keluarga kami ialah kami berkomunikasi menggunakan BIM dan bukannya bahasa Inggeris, Kantonis atau Bahasa Malaysia. Selain itu, saya rasa kami seperti keluarga lain,” katanya.
Perhimpunan Agung Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu telah mengisytiharkan 23 September sebagai Hari Bahasa Isyarat Antarabangsa untuk meningkatkan kesedaran tentang kepentingan bahasa isyarat kepada hak asasi manusia orang pekak.
Menurut Persekutuan Orang Pekak Sedunia, terdapat lebih daripada 70 juta orang pekak di seluruh dunia. Secara kolektif, mereka menggunakan lebih daripada 300 bahasa isyarat yang berbeza.
Terdapat lebih 40,000 orang cacat pendengaran di Malaysia setakat 2021, menurut Menteri Kesihatan Khairy Jamaluddin. Penyelidikan mencadangkan bahawa 90 peratus orang yang mengalami pekak audiologi mempunyai kanak-kanak dengan pendengaran normal.
Bagi dua beradik itu, tiada apa-apa yang ‘tidak normal’ tentang membesar di rumah dengan ibu bapa pekak.
“Ketika dewasa, ibu bapa saya sangat tegas dengan kami. Apabila kami nakal, ibu akan mengejar kami dengan rotan.
“Saya dan Cherish akan bersembunyi di bawah meja. Walaupun ibu bapa kami pekak, mereka sentiasa tahu apabila kami melakukan kesalahan,” kata Stephanie.
Dua beradik ini juga menghargai bagaimana ibu bapa mereka mencuba sedaya upaya untuk memastikan mereka tidak pernah terlepas apa-apa sebagai anak.
“Ayah menjual karya seni untuk menampung kehidupan. Dia bekerja keras untuk memastikan kami mendapat makanan mencukupi.
“Mengetahui bahawa mereka mempunyai beberapa halangan dalam mengajar kami, ibu bapa kami menghantar kami untuk banyak pelajaran tuisyen. Mereka membuat banyak pengorbanan, dan kami sangat menyayangi mereka,” kata Stephanie sambil tersenyum manis.
Cherish belajar perhubungan awam di Kolej Universiti Tunku Abdul Rahman di Kuala Lumpur, manakala Stephanie menamatkan Tingkatan Lima.
Kedua-duanya kini mempunyai pekerjaan tetap dan berjaya dalam kerjaya masing-masing.
“Saya rasa ibu bapa kami melakukan kerja yang baik dalam membesarkan kami. Mereka membawa kami ke tahap yang terbaik.
“Mengetahui ibu bapa kami berkelainan upaya, saya dan kakak saya terpaksa bertanggungjawab sejak kecil. Kami sentiasa mengutamakan keperluan mereka sebelum keperluan kami,” kata Stephanie.
Stephanie tidak pernah tahu ibu bapanya cacat sehingga dia berada di Tahun Satu. Dia hanya menyedari bahawa sesuatu ‘tidak betul’ apabila dia melihat rakan sekelasnya berkomunikasi dengan ibu bapa mereka dalam bahasa Inggeris atau Mandarin.
Stephanie dan Cherish dijaga oleh ibu saudara mereka semasa ibu bapa mereka bekerja.
Jadi, dua beradik itu belajar bahasa Inggeris, Bahasa Malaysia, dan Kantonis sambil menghabiskan masa di rumah ibu saudara mereka.
Pakar psikologi klinikal perunding Dr Valerie Jacques percaya bahawa seperti dua beradik Low, kebanyakan Codas hanya menyedari terdapat sesuatu yang berbeza dalam dinamik keluarga mereka apabila mereka meninggalkan rumah mereka dan terdedah kepada keluarga lain.
“Sebelum meninggalkan rumah, Codas dilahirkan dalam keluarga yang berkomunikasi melalui ekspresi muka, tanda dan sensasi seperti getaran, sentuhan atau bunyi.
“Ini adalah bahasa komunikasi antara ibu bapa dan anak mereka,” kata Jacques.
Walau bagaimanapun, Jacques menambah bahawa jika kanak-kanak menghabiskan masa dengan orang yang mendengar, maka kanak-kanak itu juga belajar untuk melibatkan diri dengan bunyi yang membentuk perkataan.
“Otak membangunkan laluan untuk pembelajaran, dan kanak-kanak mengambil ‘bahasa’ yang berbeza ini untuk berkomunikasi dengan orang yang berbeza. Hasilnya, kanak-kanak boleh belajar, memodelkan dan menyusun pemikiran dan pengalaman mereka.
“Codas mempunyai minda yang lebih maju, sama seperti kanak-kanak yang terdedah kepada dua bahasa dalam keluarga,” jelasnya
Bagaimanapun, dua beradik itu berkongsi bahawa mereka menghadapi beberapa cabaran semasa mereka di sekolah rendah, di mana sentiasa diejek kerana mempunyai ibu bapa yang kurang upaya.
Jacques menjelaskan bahawa buli dan peminggiran bermula apabila kanak-kanak bertindak, bercakap, atau melakukan bahasa isyarat secara berbeza daripada kebiasaan.
“Kita hidup dalam masya-rakat di mana kanak-kanak yang berkomunikasi secara berbeza dipersendakan seolah-olah ada sesuatu yang tidak kena dengan mereka. Ramai orang sama ada orang dewasa, guru atau kanak-kanak dipinggirkan kerana mereka tidak selesa dengan perbezaan.
“Daripada berasa kagum dengan orang yang berbeza, Codas akan berasa malu kerana keupayaan mereka untuk berkomunikasi dalam BIM dengan ibu bapa mereka.
“Bukan Codas dan ibu bapa mereka yang perlu belajar untuk mengatasinya. Kita perlu mendidik komuniti pendengaran tentang kepentingan memberi penegasan positif kepada Codas.
“Kita perlu menggalakkan dan memuji Codas untuk kebolehan mereka dan bukannya membuat mereka tidak selesa dengan orang kurang upaya,” kata Jacques.
Stephanie berharap rakyat Malaysia dapat lebih menerima dan mengetahui tentang kehilangan pendengaran dan budaya pekak.
“Jangan melihat masyarakat pekak dengan kasihan. Dekati mereka dengan cara yang mesra.
“Jangan sekali-kali melihat mereka sebagai orang bodoh kerana mereka tidak bisu. Paling penting, tunjukkan kepada mereka penghormatan yang sewajarnya,” katanya. – ANN/The Star
