Oleh Sim Y. H.
NEGARA Brunei Darussalam terus mengorak langkah dan melaksanakan pelbagai inisiatif ke arah mencapai Wawasan 2035 dengan memberikan penekanan kepada menjana transformasi negara sebagai sebuah negara yang mempunyai rakyat dan penduduk yang berpendidikan serta berkemahiran tinggi.
Wawasan 2035 itu juga selaras dengan standard antarabangsa dalam usaha Brunei untuk menjadikan negara ini sebagai antara 10 buah negara teratas dunia yang memiliki kualiti kehidupan serta ekonomi yang dinamik dan mapan.
Oleh itu, salah satu strategi yang dikenal pasti untuk mencapai matlamat Wawasan 2035 itu ialah pelaksanaan strategi ekonomi yang bukan sahaja akan menjana pekerjaan yang baru untuk rakyat dan penduduk negara ini tetapi juga mengembangkan peluang-peluang perniagaan di dalam Brunei dengan memberikan kemudahan kepada pengusaha tempatan dan juga pelabur luar negara untuk mengendalikan perusahaan mereka di negara ini.
Menerusi usaha itu, ia mampu untuk mempromosikan pelaburan luar dan domestik di dalam pelbagai sektor ekonomi termasuk menarik lebih banyak pelaburan langsung asing.
Dalam hubungan itu, Laporan Bank Dunia Doing Business 2017 telah meletakkan Negara Brunei Darussalam sebagai ekonomi yang paling meningkat untuk tempoh dua tahun berturut dalam usaha untuk memudahkan menjalankan aktiviti perniagaan di negara ini, menurut kenyataan akhbar yang dikeluarkan oleh Jabatan Tenaga dan Perindustrian, Jabatan Perdana Menteri pada November lalu.
Laporan Doing Business 2017 itu, mengukur tahap kecekapan dan pengawalseliaan perniagaan domestik yang telah merekodkan lonjakan Negara Brunei Darussalam sebanyak 25 anak tangga kepada kedudukan ke-72 dalam kalangan 190 negara-negara di seluruh dunia, dengan peningkatan skor pada enam petunjuk dan skor ‘Distance to Frontier’ (DTF) sebanyak 65.51 daripada 100, dengan menunjukkan pengurangan jurang di antara Negara Brunei Darussalam dengan negara-negara yang berprestasi tinggi.
Laporan terkini menunjukkan Negara Brunei Darussalam masih lagi mengekalkan kedudukannya di tangga ke-4 di rantau ASEAN, di bawah Singapura (2), Malaysia (23) Thailand (46) dan dikuti oleh Vietnam (82), Indonesia (91), Filipina (99), Kemboja (121), Myanmar (170) dan Laos (139).
Negara Brunei Darussalam dengan ini mencatatkan kenaikan skor DTF sebanyak 5.28 markah iaitu yang tertinggi di antara ekonomi yang meningkat termasuk negara-negara di rantau ASEAN, yang diikuti dengan Indonesia dengan kenaikan sebanyak 2.95 markah dan Vietnam dengan kenaikan sebanyak 2.72 markah.
Manakala di rantau Asia Pasifik, Negara Brunei Darussalam menduduki kedudukan ke-13, di bawah negara-negara Asia Utara seperti Republik Korea yang menduduki kedudukan ke-4, Taiwan ke-5, Jepun ke-8 dan mendahului beberapa negara ‘Asian powerhouse’ seperti China yang berada di kedudukan ke-16 dan India yang berada di kedudukan ke-23.
Manakala 10 negara yang menduduki tangga teratas dalam laporan Doing Business 2017 mengikut kedudukan ialah New Zealand, Singapura, Denmark, Hong Kong, Republik Korea, Norway, United Kingdom, Amerika Syarikat, Sweden dan Macedonia.
Laporan Doing Business 2017 yang membawa tema ‘Equal Opportunity for All’ juga memberi penekanan terhadap ‘Gender Equality’ dalam peraturan perniagaan dan buat kali pertama mengetengahkan isu gender dalam tiga petunjuk iaitu ‘Starting a Busines’, ‘Registering Property’ dan ‘Enforcing Contracts’, di mana kajian menunjukkan bahawa peraturan yang mengehadkan penglibatan wanita di bidang ekonomi akan melihat sumbangan wanita lebih rendah di sektor swasta, sama ada menjadi pekerja ataupun usahawan.
Laporan Doing Business 2017 juga telah mengenalkan perubahan kepada metodologi bagi mengukur petunjuk ‘Paying Taxes’, di mana ia menumpukan kepada proses-proses ‘post-filing’ seperti ‘Tax Audit’, ‘Tax Refund’ dan ‘Tax Appeal’, yang menyebabkan semakan semula kedudukan bagi semua ekonomi pada tahun lalu. Perubahan baru kepada metodologi ini telah menempatkan Negara Brunei Darussalam susut ketangga 97, daripada tangga 84 ekonomi sepertimana yang dilaporkan dalam laporan Doing Business 2016.
Walaupun negara ini mencatatkan penurunan dengan semakan kedudukan, pencapaian Negara Brunei Darussalam adalah dianggap sangat memberangsangkan dan direkodkan sebagai salah sebuah ekonomi dari hanya 10 ekonomi di dunia yang telah mencatatkan peningkatan sebanyak tiga atau lebih petunjuk di dalam laporan tersebut.
Peningkatan terbesar
Petunjuk yang mencatatkan peningkatan terbesar pada 2017 ialah ‘Getting Electricity’, yang melonjak sebanyak 55 anak tangga ke kedudukan 21 berbanding tangga ke-76 pada tahun lalu; diikuti dengan petunjuk ‘Resolving Insolvency’ (tangga ke-57 daripada 97 dalam laporan 2016); petunjuk ‘Enforcing Contracts’ (tangga ke-93 daripada 115 dalam laporan 2016); petunjuk ‘Getting Credit’ (tangga ke-62 daripada 78 dalam laporan 2016); petunjuk ‘Protecting Minority Investors’ (tangga ke-102 daripada 118 dalam laporan 2016); petunjuk ‘Paying Taxes’ (tangga ke-89 daripada 96 dalam laporan 2016); ‘Trading Across Borders’ (tangga ke-142 daripada 143 dalam laporan 2016) dan petunjuk ‘Registering Property’ (tangga ke-134 daripada 135 dalam laporan 2016).
Kejayaan-kejayaan yang dicapai itu adalah hasil daripada pengenalan proses-proses baru, peraturan dan perubahan sistem bagi memudahkan perniagaan khususnya dalam menyokong perkembangan para pengusaha perusahaan mikro, kecil dan sederhana (PMKS).
Di samping itu, pertambahan penglibatan dan kerjasama secara berterusan daripada peniaga-peniaga tempatan melalui program-program kesedaran dan maklum balas daripada komuniti peniaga juga turut memberikan impak yang positif dalam meningkatkan keupayaan kerajaan dalam menangani isu-isu ‘on-the-ground’.
Menurut Laporan itu lagi, beberapa petunjuk juga telah menunjukkan penurunan daripada kedudukan sebelumnya dengan mengambil kira usaha pembaharuan yang turut dilaksanakan oleh negara-negara lain, yang mana antaranya ialah petunjuk ‘Starting a Business’ dan ‘Dealing with Construction Permits’. Ini menandakan Negara Brunei Darussalam perlu terus giat untuk meningkatkan kecekapan, di samping terus mengenalkan inisiatif pembaharuan terhadap dasar-dasar dan peraturan bagi mengurangkan jurang skor DTF Negara Brunei Darussalam.
Peningkatan yang ketara dalam kedudukan Doing Business dalam tempoh dua tahun kebelakangan ini mencerminkan komitmen yang serius pihak kerajaan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam untuk memudahkan suasana perniagaan, sejajar dengan titah Baginda semasa Hari Perkhidmatan Awam kali yang ke-23 yang menekankan keperluan bagi Negara Brunei Darussalam untuk menanda-aras prestasi dengan peringkat global.
Sebahagian besar daripada agenda pembaharuan Negara Brunei Darussalam telah dikemudikan oleh Duli Yang Teramat Mulia Paduka Seri Pengiran Muda Mahkota Pengiran Muda Haji Al-Muhtadee Billah selaku Pengerusi Jawatankuasa Pandu PENGGERAK.
Setiap kemajuan ke arah ini sentiasa dipantau melalui Jawatankuasa Pandu Ease of Doing Business, yang dipengerusikan oleh Menteri Tenaga (Energy) dan Perindustrian di Jabatan Perdana Menteri, Yang Berhormat Pehin Datu Singamanteri Kolonel (B) Dato Seri Setia (Dr.) Haji Mohd Yasmin bin Haji Umar dan diterajui oleh Champion Groups dari jabatan-jabatan dan agensi-agensi di bawah Jabatan Perdana Menteri, Kementerian Kewangan, Kementerian Hal Ehwal Dalam Negeri, Kementerian Sumber-sumber Utama dan Pelancongan, Kementerian Pembangunan, Kementerian Hal Ehwal Ugama, Kementerian Kesihatan, Kementerian Perhubungan dan Autoriti Monetari Brunei Darussalam.
Di sebalik kejayaan pada dua tahun kebelakangan ini, kerajaan telah menyatakan masih banyak pembaikan yang perlu dilakukan bagi Negara Brunei Darussalam untuk mencapai sasaran 20 tangga teratas dalam indeks Doing Business dan juga memastikan persekitaran yang makmur bagi menyokong Wawasan Negara Brunei Darussalam 2035 yang menyeru kepada kerjasama yang lebih erat, penglibatan dan komitmen yang berterusan dari kedua-dua sektor awam dan swasta bagi menangani isu-isu ‘on-the-ground’ dan juga meningkatkan daya saing negara.
