SARAWAK – Dalam dunia fesyen segera dan kepuasan serta-merta, pembuat rompi tradisional Murut, Natanel Atum percaya membuat sesuatu yang berkualiti memerlukan masa – dan merupakan satu kebanggaan.
“Ia mengambil masa kira-kira tiga hari untuk membuat hanya sehelai rompi, tetapi apabila ia dibuat dengan baik, satu rompi itu boleh bertahan selama 10 tahun,” kata warga Sabah berusia 37 tahun itu.
Atum menjelaskan bahawa rompi, yang dipanggil ‘babaru puputul’ dalam bahasa Murut, adalah sebahagian daripada pakaian tradisional Murut yang dipakai oleh lelaki, termasuk cawat dan tengkolok yang dihiasi dengan bulu burung Argus.
Rompi diperbuat daripada bahagian dalam kulit pokok puputul, yang mengambil masa sekitar 10 tahun untuk membesar mengikut saiz yang diperlukan, sebelum kulit boleh diketam untuk membuat rompi.
“Secara tradisinya, ia dipakai oleh pahlawan Murut untuk majlis-majlis khas, seperti meraikan kemenangan dalam pertempuran atau apabila ada pelawat,” kongsi Atum, yang mempelajari kisah dan tradisi Murut daripada neneknya.
“Saya telah membuat puputul babaru sejak berumur 20 tahun. Pada masa itu, tiada seorang pun di kampung itu yang tahu membuat rompi, jadi saya terpaksa belajar daripada penduduk Murut lain di luar kampung,” tambahnya.
Selain membuat dan menjual rompi, Atum kini mengajar belia lain cara-cara membuatnya, kerana dia mahu memastikan amalan itu diteruskan oleh generasi akan datang.
Warga tua kampung Ansapi Pawan, 80, membantu Atum membuat rompi. Dia menunjukkan bagaimana kain kulit kayu diproses untuk dijadikan rompi, mengetuk-ngetuk kayu puputul dengan tukul sebelum memotong dan mengupas jalur besar kulit kayu daripadanya.
Kulit kayu itu kemudian dipukul rata, getahnya dicuci dan dikeringkan sebelum dipotong dan dijahit menjadi rompi dan dihias menggunakan pewarna semula jadi.
“Motif yang digunakan untuk menghiasi rompi Murut berbeza berdasarkan suku (subkumpulan etnik) tempat awda berasal – setiap motif mempunyai makna tersendiri,” ujar Atum sambil menambah motif tersebut diilhamkan oleh alam semula jadi, selalunya menggambarkan haiwan seperti kerbau dan burung.
MENINGKATKAN EKONOMI TEMPATAN
Kampung Marais di daerah Tenom Sabah, tempat tinggal Atum dan Pawan, dikelilingi pemandangan sawah padi, gunung dan sungai yang indah.
Kampung ini adalah tempat tinggal kepada lebih 600 orang, terutamanya daripada sub-kumpulan Tahol orang Murut, dan walaupun padi, getah dan kelapa sawit sebelum ini menjadi sumber pendapatan utama mereka, dalam beberapa tahun kebelakangan ini, pelancongan telah menjadi rahmat yang besar kepada masyarakat.
Pusat Marais, yang ditubuhkan pada 2018, merupakan salah satu destinasi pelancongan berasaskan komuniti terkemuka di Sabah, memperjuangkan konsep bekerjasama dengan komuniti tempatan untuk menawarkan aktiviti pelancongan yang menarik dan mampan sambil menyediakan pendapatan yang lumayan untuk masyarakat selain meningkatkan kualiti hidup.
Pengunjung ke kampung Marais boleh merasai sifat peramah penduduk Sabah, kerana Pusat Marais menawarkan pelbagai aktiviti, seperti berbasikal melalui sawah padi yang subur, berakit di Sungai Marais, memasak hidangan Murut yang lazat dan, sudah tentunya, membuat rompi Murut bersama Atum dan Pawan.
Awda juga boleh menempah penginapan rumah untuk merasai bagaimana penduduk kampung menjalani kehidupan seharian.
Ketua Koperasi Pusat Marais, James Ranggi memberitahu kira-kira 500 pengunjung datang ke pusat itu setiap tahun, menyumbang kira-kira RM21,000 sebulan untuk masyarakat.
“Saya berharap lebih ramai pengunjung akan memilih untuk datang ke Pusat Marais, kerana ia menyediakan peluang pekerjaan untuk belia kita,” kata Ranggi.
“Jika semua belia kita meninggalkan kampung, siapa yang akan meneruskan tradisi kita?” – ANN/The Star
