TOKYO – Takashi Hosoda berada di bangunan pencakar langit di Tokyo ketika gempa bumi berukuran 9.0 magnitud melanda pada 11 Mac 2011, tetapi arkitek terlatih itu ‘tidak bimbang’ kerana bangunan moden Jepun direka untuk melindungi penghuninya.
Sudah seabad selepas Tokyo musnah dalam Gempa Besar Kanto pada tahun 1923, bandar Jepun hari ini tidak lagi sama dengan bandar yang telah hancur oleh gempa bumi berukuran 7.9 magnitud itu, yang mengorbankan 105,000 nyawa.
Bandar yang terdiri daripada bangunan rendah, kebanyakannya diperbuat daripada kayu, telah hancur buat kedua kalinya oleh pengeboman api AS semasa Perang Dunia II telah digantikan oleh sebuah kawasan metropolitan yang besar, di mana bangunan diperbuat daripada konkrit.
Bencana pada 1 September 1923 itu menandakan ‘permulaan reka bentuk seismik struktur di Jepun’, kata Yoshiaki Nakano, Pakar Kejuruteraan Gempa Bumi dari Institut Penyelidikan Ke bumi dan Daya Tahan Bencana Kebangsaan (NIED).
Tahun berikutnya, Jepun memperkenalkan kod bangunan pertamanya untuk pembinaan tahan gempa.
Standard tersebut telah diperluaskan sejak itu dengan mengambil pengajaran daripada gempa bumi besar lain di kepulauan itu, yang menyumbang sekitar 10 peratus daripada gempa bumi di dunia.
Kod bangunan tahan gempa bumi di Jepun adalah antara yang paling ketat di dunia, kata Nakano kepada AFP.
“Pada dasarnya, bangunan Jepun memerlukan kekuatan yang agak tinggi” berbanding di tempat lain, katanya, menekankan kepentingan pemantauan yang teliti terhadap pematuhan.
“Sistem untuk mengawasi dan memeriksa reka bentuk pembinaan di tapak adalah faktor yang sangat penting untuk memastikan kualiti struktur dan prestasi bangunan semasa gempa bumi,” katanya.
Gempa bumi pada tahun 2011 mencetuskan tsunami di sepanjang pantai timur laut, tetapi di Tokyo kerosakan adalah terhad yang mana menara pencakar langit bergegar dengan kuat selama beberapa minit tetapi tidak tumbang.
Struktur asas binaan awal yang diperkuat telah disesuaikan dengan langkah-langkah keselamatan seismik yang lebih canggih yang terdapat di dalam menara moden.
Kusyen getah yang lembut dan besar dipasang di bawah tapak asas untuk mengasingkannya daripada gegaran tanah; penyerap hentakkan diedarkan di seluruh tingkat dan sesetengah memiliki pendulum berat beberapa ratus tan yang dipasang di bahagian atasnya untuk menyeimbangkan pergerakan bangunan semasa gempa bumi.
Dibina pada tahun 2014 dan menjulang 247 meter, Menara Toranomon Hills Mori dilengkapi dengan sistem anti-gegaran seismik seperti itu, termasuk 516 penyerap minyak, terdiri daripada silinder tebal sepanjang 1.7 meter.
“Ia meregang dan mengecut berulang kali dalam kes gempa bumi. Kemudian ia mula menjadi panas, bermakna tenaga gempa bumi berubah menjadi haba dan dilepaskan,” kata Kai Toyama, Pegawai Kejuruteraan Struktur pada hartanah besar Mori Building, kepada AFP.
“Hasilnya, gegaran seluruh bangunan dapat dikawal.”
Lebih daripada 6,000 orang mati selepas gempa bumi Kobe pada tahun 1995.
Penekanan juga diberikan kepada pengukuhan rintangan gempa bumi bagi rumah kayu baharu dan menaik taraf bangunan lama sebelum pindaan kod bangunan besar yang berakhir pada tahun 1981.
Gempa Besar Kanto pada tahun 1923 juga merupakan ‘peringatan bagi Jepun,’ tekan Nakano. ‘Bukan sahaja kepada jurutera tetapi juga kepada rakyat.’
Sejak tahun 1960, Jepun telah menetapkan 1 September sebagai Hari Pencegahan Bencana Kebangsaan.
Setiap tahun pada hari tersebut, pelajar sekolah, pekerja dan penjawat awam termasuk seluruh kerajaan menjalankan latihan simulasi sebagai persediaan bagi gempa bumi besar.
Di Jepun, ramai orang menyimpan bekalan kecemasan di rumah, begitu juga perniagaan dan kerajaan tempatan. Sebagai contoh, pada 1 April 2023, pihak berkuasa tempatan Tokyo telah menyimpan 9.5 juta makanan segera (termasuk beras, mi dan biskut) di sekitar 400 gudang.
Langkah berjaga-jaga itu diperkukuh-kan selepas gempa bumi pada tahun 2011 menyebabkan kesesakan lalu lintas besar di Tokyo dan penghentian pengangkutan awam, menghalang berjuta-juta orang daripada pulang ke rumah, kata Hosoda, yang kini menjadi ketua pengurusan bencana di Mori Building.
Di sebalik semua usaha ini, beberapa pakar mengatakan Tokyo masih terdedah kepada gempa bumi dan bencana alam lain seperti banjir.
Kawasan timur ibu negara ini dibina di atas tanah yang tidak stabil dan mudah banjir serta terdapat juga pusat kediaman lama yang bercantum antara satu sama lain.
Pembinaan semula Tokyo pasca-perang adalah berunsur ‘anarki’ dan memfokuskan pembangunan ekonomi dan bukan pembinaan bandar yang berdaya tahan’, keluh seismologi Masayuki Takemura semasa sidang akhbar baru-baru ini.
Beliau juga menunjukkan ‘penumpuan bangunan pencakar langit yang berlebihan’ dan pembinaan kawasan kediaman di atas pulau-pulau buatan, yang meningkatkan risiko pelenyapan dalam kejadian bencana alam.
Para pakar mengatakan adanya kemungkinan sekitar 70 peratus bahawa gempa bumi besar akan melanda Tokyo dalam tempoh 30 tahun akan datang. – AFP
