SERBIA – Lombong arang batu Kolubara di Serbia tidak pernah ditutup – 24 jam sehari, 365 hari setahun, jengkaut bekerja sepanjang masa menggali tanah untuk mengekstrak bahan api fosil.
Walaupun sebahagian besar dunia beralih daripada menggunakan arang batu kerana pencemaran yang dicetuskannya, Serbia terus bergantung kepadanya, bergantung kepada arang batu untuk kira-kira 70 peratus kuasanya.
Bahan api itu memastikan harga elektrik rendah dan menyediakan beribu-ribu pekerjaan di negara Balkan yang miskin itu.
Selain daripada arang batu, satu perempat daripada kuasa Serbia datang daripada stesen jana kuasa hidroelektrik, dengan pecahan selebihnya daripada sumber tenaga boleh diperbaharui.
Arang batu yang diekstrak di Kolubara dilaporkan menjana kuasa stesen yang mencukupi untuk menghasilkan separuh daripada tenaga elektrik negara, dengan lebih 11,000 pekerja bekerja untuk mengekstrak antara 26 juta dan 27 juta tan arang batu setiap tahun.
Harga elektrik jauh lebih rendah di Serbia berbanding di kebanyakan Eropah. Pada bulan Jun, kWj ialah 0.096 euro, satu pertiga daripada purata 0.289 di Kesatuan Eropah.
Presiden populis Serbia Aleksandar Vucic sering menyebut harga elektrik yang rendah semasa ucapannya.
Bagaimanapun, Serbia telah mendapat tekanan daripada Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF) untuk menaikkan harga dan telah melakukan tiga kenaikan tarif tahun ini.
“Kenaikan tarif elektrik dan gas yang berterusan telah membantu mengurangkan subsidi fiskal dan akan menjadi kritikal untuk membiayai pelaburan tenaga penting pada tahun-tahun akan datang,” kata IMF dalam kenyataan akhbar pada Jun.
Beralih daripada bahan api fosil akan menjadi topik perbincangan utama pada Persidangan Perubahan Iklim Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu 2023 (COP28) di Dubai tahun lalu.
Tetapi di tempat seperti Serbia, yang telah bergantung pada arang batu selama beberapa dekad dan mempunyai sumber terhad untuk pelaburan yang diperlukan untuk beralih kepada alternatif yang lebih hijau, menghentikan sumber kuasa masih kelihatan seperti projek yang jauh.
“Selama bertahun-tahun, arang batu telah dianggap sebagai sejenis pemberian dalam pengeluaran tenaga kami,” kata Hristina Vojvodic dari Institut Pengawalseliaan Boleh Diperbaharui dan Alam Sekitar (RERI) kepada AFP.
Serbia mengguna pakai pelan pengurangan pelepasan (NERP) pada 2020 dan berikrar untuk ‘menyahkarbon’ sepenuhnya menjelang 2050. Tetapi bahagian arang batu dalam penjanaan kuasa tidak banyak berubah sejak itu.
“Negara ini tidak mempunyai niat sebenar untuk keluar daripada arang batu. Terdapat rancangan dan strategi yang sedang dirangka, tetapi apabila ia datang untuk keluar daripada arang batu, keputusannya tidak ada,” kata Vojvodic.
Beliau berkata bahawa Serbia juga berjanji untuk mengurangkan penggunaan arang batu sehingga satu perempat menjelang 2030.
“Itu boleh bermakna 5 peratus. Ia boleh bermakna 20 peratus. Kami tidak tahu apa-apa mengenainya,” kata peguam itu, yang institutnya tahun lepas berjaya mendapatkan mahkamah Belgrade mengiktiraf peranan berbahaya stesen jana kuasa haba terhadap kesihatan.
Mahkamah juga memerintahkan EPS, syarikat elektrik milik kerajaan, mengurangkan pelepasan sulfur dioksida (SO2) kerana ancaman yang ditimbulkannya kepada kesihatan dan alam sekitar.
Pada tahun 2022, pelepasan SO2 daripada arang batu adalah lima hingga enam kali lebih tinggi daripada had yang dibenarkan untuk semua stesen jana kuasa haba di negara ini, bergantung kepada sumbernya.
“Kami tidak menentang beralih kepada tenaga hijau, yang lebih baik untuk kesihatan dan alam sekitar dan yang juga akan menyediakan keadaan kerja yang lebih baik untuk pelombong,” kata Vladimir Radosavljevic, naib presiden Kesatuan Sekerja Bersatu Serbia, Sloga, yang bertanggungjawab ke atas sektor industri.
Tetapi “sektor tenaga menggaji sejumlah besar orang di sini, terutamanya di lombong besar dan meninggalkan perlombongan arang batu akan membawa kepada banyak pemberhentian kerja”, katanya.
Presiden Serbia Vucic berkata pada 2021 bahawa negara itu ‘tidak akan lari daripada’ kapasiti habanya dan berjanji kepada pelombong bahawa mereka akan mempunyai pekerjaan sekurang-kurangnya tiga dekad akan datang.
Buat masa ini, tiada pemberhentian yang dapat dilihat dan Serbia akan membuka unit baharu di stesen jana kuasa arang batu Kostolac dalam beberapa bulan akan datang, terima kasih kepada pembiayaan China, serta lanjutan kepada lombong arang batu Drmno.
Tidak jelas bila blok baharu – digelar ‘B3’ akan dibuka.
Tetapi Vojvodic berkata organisasinya mengetahui bahawa ujian telah dijalankan sejak Januari.
“Kami menyedari perkara ini beberapa hari lalu – penduduk menelefon untuk memberitahu kami sangat bimbang kerana mereka dapat melihat asap hitam keluar dari cerobong asap.
Kami meminta dokumen dan kami mendapati bahawa ujian sedang dijalankan.”
B3 dilengkapi dengan unit penyahsulfuran, tetapi “angka itu menjelaskannya, walaupun dengan itu, pelepasan lebih tinggi” daripada komitmen Serbia, katanya.
Di Kolubara, terdapat percakapan tentang kemungkinan memindahkan lombong dan infrastruktur di sekelilingnya.
“Sejujurnya, kami tidak tahu sama ada Serbia merancang untuk mengembangkan lagi lombongnya,” kata Vojvodic.
“Kementerian Pembinaan sedang merancang kemudahan baharu, Kementerian Perlombongan dan Tenaga mengatakan ia tidak mungkin dan Kementerian Alam Sekitar tidak ada apa-apa untuk diperkatakan. Jadi kami tidak tahu apa rancangannya.” – AFP
