NEW YORK – Sistem imun kita mempunyai sisi gelap: Ia sepatutnya melawan penceroboh untuk memastikan kita sihat. Tetapi kadangkala ia menjadi pengkhianat dan menyerang sel dan tisu kita sendiri.
Apa yang dipanggil penyakit autoimun boleh menjejaskan hampir setiap bahagian tubuh badan, dan puluhan juta orang. Walaupun paling biasa berlaku pada wanita, penyakit ini boleh menyerang sesiapa sahaja, orang dewasa atau kanak-kanak, dan ia semakin meningkat.
Penyelidikan baharu meningkatkan prospek rawatan yang mungkin berfungsi lebih daripada sekadar mengurangkan gejala. Berpuluh-puluh ujian klinikal sedang menguji cara untuk memprogramkan semula sistem imun yang telah menjadi tidak terkawal dan berbahaya, dengan mencatat beberapa kejayaan awal yang menjanjikan terhadap lupus, miositis dan penyakit tertentu yang lain. Penyelidik lain sedang mencari cara untuk sekurang-kurangnya melambatkan penyakit autoimun yang berkembang, didorong oleh ubat yang boleh memberikan sedikit masa sebelum orang ramai menunjukkan gejala diabetes Jenis 1.
“Ini mungkin masa paling menarik yang pernah kita alami berada dalam kekebalan autoimun,” kata Dr Amit Saxena, pakar reumatologi di NYU Langone Health.
Berikut adalah beberapa perkara yang perlu diketahui.
APAKAH PENYAKIT AUTOIMUN?
Ia merupakan penyakit kronik yang boleh terdiri daripada penyakit ringan hingga mengancam nyawa, lebih daripada 100 dengan nama berbeza bergantung pada bagaimana dan di mana ia merosakkan sel. Artritis reumatoid dan artritis psoriatik menyerang sendi.
Penyakit Sjögren terkenal dengan mata dan mulut kering. Miositis dan myasthenia gravis melemahkan otot dengan cara yang berbeza, dengan myasthenia gravis menyerang bagaimana saraf memberi isyarat kepada mereka. Lupus mempunyai pelbagai gejala termasuk ruam muka berbentuk rama-rama, sakit sendi dan otot, demam dan kerosakan buah pinggang, paru-paru dan jantung.
Ia juga bersifat tidak menentu: Malah pesakit yang sihat untuk jangka masa panjang boleh tiba-tiba mengalami ‘keradangan’ tanpa sebab yang jelas.
MENGAPA PENYAKIT AUTOIMUN SUKAR UNTUK DIDIAGNOSIS
Ramai yang bermula dengan gejala tidak jelas yang datang dan pergi atau meniru penyakit lain. Ramai juga mempunyai gejala bertindih, artritis reumatoid dan Sjögren juga boleh menjejaskan organ utama, sebagai contoh.
Diagnosis boleh dilakukan menerusi pelbagai ujian, termasuk beberapa ujian darah untuk mengesan antibodi yang tersilap melekat pada tisu yang sihat. Ia biasanya tertumpu pada gejala dan melibatkan mengetepikan punca lain. Bergantung pada penyakit, ia boleh mengambil masa bertahun-tahun dan berjumpa dengan pelbagai doktor sebelum seseorang dapat menggabungkan petunjuk secara tepat. Terdapat usaha untuk menambah baik keadaan: Persatuan MS Kebangsaan sedang mendidik doktor tentang garis panduan yang baru dikemas kini untuk memperkemas diagnosis sklerosis berbilang.
BAGAIMANA SISTEM IMUN GAGAL BERFUNGSI
Sistem imun manusia bagaikan kumpulan tentera yang kompleks dengan pengawal untuk mengesan ancaman seperti kuman atau sel kanser, pelbagai askar untuk menyerangnya, dan pendamai untuk menenangkan keadaan sebaik sahaja risiko ancaman berakhir.
Perkara paling penting adalah ia dapat membezakan apa yang asing daripada apa yang membentuk ‘awda,’ apa yang dipanggil saintis sebagai toleransi.
Kadangkala sel imun atau antibodi yang keliru terlepas, atau pendamai gagal menenangkan keadaan selepas pertempuran. Jika sistem tidak dapat mengesan dan menyelesaikan masalah, penyakit autoimun secara beransur-ansur berkembang.
PENYAKIT AUTOIMUN SERING DICETUSKAN OLEH PENCETUS
Kebanyakan penyakit autoimun, terutamanya dalam orang dewasa, tidak disebabkan oleh kecacatan gen tertentu. Sebaliknya, pelbagai gen yang mempengaruhi fungsi imun boleh menyebabkan orang mudah terdedah. Saintis mengatakan ia seterusnya memerlukan beberapa pencetus ‘persekitaran,’ seperti jangkitan, merokok atau bahan pencemar, untuk mencetuskan penyakit. Contohnya, virus Epstein-Barr yang dikaitkan dengan MS.
Para saintis sedang menumpukan perhatian kepada pencetus molekul terawal. Contohnya, sel darah putih yang dipanggil neutrofil merupakan tindak balas pertama terhadap tanda-tanda jangkitan atau kecederaan, tetapi sel darah putih yang terlalu aktif secara luar biasa disyaki memainkan peranan penting dalam lupus, artritis reumatoid dan penyakit lain.
WANITA BERISIKO TINGGI MENGHIDAP PENYAKIT AUTOIMUN
Wanita menyumbang kira-kira 4 daripada 5 pesakit autoimun, kebanyakannya muda.
Hormon dipercayai memainkan peranan. Tetapi juga, wanita mempunyai dua kromosom X manakala lelaki mempunyai satu X dan satu Y. Sesetengah kajian menunjukkan kelainan dalam cara sel wanita mematikan X tambahan boleh meningkatkan risiko wanita.
Namun lelaki juga boleh menghidap penyakit autoimun. Satu contoh yang sangat teruk yang dinamakan sindrom VEXAS tidak ditemui sehingga tahun 2020. Ia terutamanya menjejaskan lelaki berumur lebih 50 tahun dan sebagai tambahan kepada gejala autoimun yang biasa, ia boleh menyebabkan pembekuan darah, sesak nafas dan berpeluh pada malam.
Populasi tertentu juga mempunyai risiko yang lebih tinggi. Contohnya, lupus lebih biasa berlaku pada wanita kulit hitam dan Hispanik. Penduduk Eropah Utara mempunyai risiko MS yang lebih tinggi berbanding kumpulan lain.
RAWATAN UNTUK PENYAKIT AUTOIMUN ADALAH RUMIT
Menurut syarikat penyelidikan pelaburan Morningstar, pasaran global untuk rawatan penyakit autoimun adalah AS$100 bilion setahun. Itu tidak termasuk lawatan doktor dan isu seperti kehilangan masa di tempat kerja. Rawatan adalah sepanjang hayat dan, sementara biasanya dilindungi oleh insurans, boleh menjadi mahal.
Sebelum ini, terdapat sedikit yang ditawarkan untuk kebanyakan penyakit autoimun selain steroid dos tinggi dan ubat penahan imun yang luas, dengan kesan sampingan merangkumi risiko jangkitan dan kanser.
Hari ini, beberapa pilihan yang lebih baharu menyasarkan molekul tertentu, kurang melemahkan imun. Tetapi bagi banyak penyakit autoimun, rawatan adalah bersifat percubaan dan kesilapan, tanpa panduan untuk membimbing keputusan pesakit. – AP
