Oleh Soon Li Wei –
KUALA LUMPUR – Menjejakkan kaki di Butik Ang Eng yang terletak di Dataran Palma, Ampang, Selangor, penulis seolah-olah berada di rumah tradisional masyarakat Cina Peranakan Melaka seperti dalam sitkom Baba dan Nyonya, yang popular suatu ketika dahulu.
Dihiasi deretan pelbagai rekaan kebaya nyonya berwarna-warni yang tersusun rapi di ruang tengah butik, perkataan ‘Ang Eng’ yang berwarna merah pada papan kayu klasik hitam serta perabot antik tradisional Cina, mengalu-alukan kedatangan pelanggan.
Seperti ruang tamu rumah kebanyakan masyarakat Cina, potret keluarga digantung pada dinding butik untuk tatapan tetamu, sebagai simbolik kebanggaan keluarga.
Tak lapuk dek zaman
Ketika sedang leka meneliti koleksi gambar yang dipamerkan di dinding, seorang wanita yang anggun berkebaya nyonya berwarna merah manggis dan berseluar jeans, menyapa penulis.
“Selamat datang ke Butik Ang Eng,” katanya mesra. Saling memperkenalkan diri, beliau ialah Lim Yu Lin, 53, yang merupakan pengurus butik berkenaan.
Bercerita lanjut, Yu Lin anak jati Alor Setar, Kedah dan berketurunan Hokkien, berkata butik itu diasaskan oleh mendiang neneknya Lim Wah Choon pada 1955 di Alor Setar sebelum diwarisi oleh ibunya, Lean Ong.
“Nenek yang bagi nama ‘Ang Eng’. Perkataan ‘Ang’ bermaksud ‘merah’ dan ‘Eng’ ialah burung dalam bahasa Hokkien. ‘Ang Eng’ iaitu burung merah merupakan simbolik buat masyarakat Cina, terutama dalam kalangan Baba Nyonya kerana dianggap antara haiwan yang membawa tuah.
“Selain burung, haiwan lain yang membawa tuah yang terkenal dalam masyarakat Baba Nyonya ialah ikan, ayam dan naga. Haiwan ini banyak dijadikan ukiran dan sulaman pada kebanyakan kebaya nyonya,” katanya yang merupakan generasi ketiga mewarisi perniagaan itu.
Yu Lin berkata beliau bersama suami Lim Chung Hau, 57, mengusahakan butik berkenaan yang sebelum ini terletak di pusat beli-belah Great Eastern Mall, Jalan Ampang sebelum berpindah ke Ampang pada tahun lepas.
Butik Ang Eng menawarkan koleksi kebaya, baju kurung dan pakaian tradisional masyarakat Cina yang pernah diperagakan di pelbagai pertunjukan fesyen antarabangsa.
Beliau berkata walaupun fesyen moden mendominasi pentas peragaan Malaysia dan antarabangsa, keunikan baju kebaya, terutama dalam menyerlahkan identiti Cina Peranakan, tidak lapuk dek zaman.
“Suatu ketika dahulu ada tanggapan umum bahawa kebaya nyonya hanya sesuai digayakan oleh wanita berusia seperti dalam kalangan keturunan Baba Nyonya.
“Sejak Allahyarham Datin Seri Endon Mahmood (isteri bekas Perdana Menteri kelima Tun Abdullah Ahmad Badawi) mengangkat batik dan songket, kebaya nyonya juga semakin mendapat tempat malah dihidupkan kembali ke tahap lebih tinggi serta mempunyai nilai komersial,” katanya.
(Allahyarham Endon merupakan pengasas dan pengerusi Yayasan Budi Penyayang Malaysia (PENYAYANG) yang pernah mengangkat busana songket, batik dan kebaya selain koleksi milik Allahyarham turut dirakam dalam sebuah buku berjudul The Nyonya Kebaya pada November 2002. Endon meninggal dunia pada 2005 pada usia 64 tahun akibat kanser payudara)
Lebih 60 tahun
Mengimbas kembali memori manis sewaktu zaman kanak-kanak, Yu Lin berkata beliau dibesarkan dalam keluarga yang sibuk dengan aktiviti perniagaan.
“Datuk saya dulu merupakan pemilik kedai hasil laut kering, nenek saya pula mengambil upah menjahit di tingkat atas kedai itu. Masa kanak-kanak kami banyak dihabiskan antara kedai hasil laut kering dan bengkel jahitan, terutamanya selepas waktu sekolah kami akan disuruh membantu mereka.
“Nenek kemudian bagaikan ‘jatuh cinta’ dengan kebaya nyonya, membuatkan dia belajar untuk menjahit sendiri busana itu, dan pada 1955 dia memulakan perniagaan baju kebaya di tingkat atas kedai hasil laut kering datuk.
“Nenek mengupah wanita dari kawasan kejiranan untuk menjahit selain turut dibantu oleh anak-anak serta anak saudaranya, termasuk saya dan sepupu,” katanya.
Pada 1975, Yu Lin sekeluarga membuat keputusan untuk berpindah ke ibu kota dan membuka butik kecil di Ampang Park selama 20 tahun sebelum berpindah ke Great Eastern Mall.
“Ketika itu, nenek saya sudah mula menerima tempahan pelanggan daripada golongan nyonya di Melaka. Dari situlah cara sulaman dan jahitannya lebih ‘strict’ dan asli, berbanding ibu saya yang banyak mengambil tempahan pelanggan berbangsa Melayu,” katanya.
Seperti peribahasa “ke mana tumpah kuah kalau tidak ke nasi” begitulah Yu Lin yang sejak kecil telah dilatih bagi mewarisi kemahiran menjahit baju tradisional, terutamanya kebaya nyonya selain menghasilkan sulaman untuk melengkapkan busana itu.
“Nenek kami sangat tegas dan mahukan anak cucunya mahir dalam bidang jahitan dan sulaman supaya generasi akan datang dapat menghargai budaya dan warisan busana tradisional,” katanya, menambah butiknya masih mengekalkan sulaman kerawang pada kebaya nyonya.
Sulaman pada kebaya nyonya yang ditawarkan di butik berusia enam dekad itu dihasilkan menerusi jahitan tangan bagi mendapatkan sulaman yang kemas, teliti dan berkualiti.
“Selain kebaya nyonya sulaman tangan, kami juga menghasilkan kebaya nyonya sulaman mesin elektrik. Pelanggan diberi pilihan sama ada mahu kebaya nyonya menggunakan kain kasa rubia Jepun atau ‘swiss voil’,” katanya.
Ciri asli kebaya nyonya
Menurut Yu Lin, ciri asli kebaya nyonya ialah potongan pendek di atas punggung dengan lengan berukuran suku panjang atau pendek menampakkan pergelangan tangan.
“Jika diikutkan kebaya nyonya asli tidak mempunyai butang di tengah-tengahnya kerana bentuknya seperti kimono, pakaian tradisional Jepun, jadi kerongsang dan dokoh digunakan sebagai butang di tengah-tengah.
“Kerongsang juga sebagai pelengkap sepasang kebaya nyonya yang dipadankan de-ngan kain batik sarung membuatkan penampilan pemakai tampak lebih klasik dan ayu,” katanya.
Yu Lin berkata potongan kebaya, reka bentuk dan corak sulaman bergantung pada permintaan pelanggan di samping turut perlu bersesuaian dengan warna kulit, bentuk badan dan jenis pekerjaan mereka.
“Contohnya, pelanggan Melayu lebih gemar kebaya labuh yang menutup punggung hingga ke lutut, corak sulaman pula lebih kepada tumbuh-tumbuhan dan bunga, serta warna lebih gelap bagi menutup bentuk badan mereka.
“Bagi pelanggan berbangsa Cina terutamanya keturunan Cina Peranakan, mereka lebih gemar kebaya nyonya berwarna-warni dan terang seperti warna firus, kuning, merah muda dan hijau terang, dipadankan dengan sulaman haiwan yang membawa ‘ong’ (tuah) seperti naga, burung dan ayam,” katanya.
Menyifatkan kebaya nyonya semakin digemari oleh semua kaum dalam kalangan generasi muda, beliau berkata selain nampak elegan, busana itu juga sesuai dipadankan dengan skirt labuh, kain pario mahupun seluar.
“Selalunya orang beranggapan kebaya nyonya yang dipadankan dengan kain batik hanya dipakai oleh wanita berusia, namun kini generasi muda dilihat gemar memadankannya dengan seluar jeans sekali gus menjadikannya lebih moden.
“Bagaimanapun yang masih kekal hingga ke hari ini ialah corak kerawang pada setiap koleksi kebaya nyonya yang menampakkan keunikan dan warisan kaum Cina Peranakan.
Corak kerawang selalunya dipilih berdasarkan personaliti seseorang dan kemudian barulah padanan kain sebelum ia dijahit,” katanya, menambah fabrik yang biasa digunakan bagi menghasilkan kebaya ialah jenis kain kasa paling lembut.
Bagi sepasang baju kebaya nyonya, Yu Lin akan membahagikan tugas kepada pekerjanya untuk menjahit serta menyulam dan ini lazimnya mengambil masa kira-kira satu hingga tiga bulan, bergantung pada kerumitan rekaan dan permintaan pelanggan.
“Baju akan dibuat terlebih dahulu dan proses terakhir ialah melukis kerawang sebelum dikenakan ke atas baju, terutama di bahagian hujung baju dan tangan,” katanya, menambah lebih 300 koleksi kebaya nyonya telah siap dijahit. – Bernama
