KUALA LUMPUR — Masa lalu tetap bertahan walaupun masa terus berlalu. Apa yang dahulunya menjadi musim panas bagi sebuah tamadun kini berubah menjadi musim sejuk, namun cahaya daripada masa lalu itu masih membara dalam jiwa.
Mengambil inspirasi daripada warisan yang kekal, pelukis kelahiran Ipoh yang kini menetap di London, Rajinder Singh, telah menghasilkan satu siri lukisan dan arca baharu yang berasaskan sejarah masyarakat Punjabi.
Pameran baharu beliau, Saffron Surrender, yang kini berlangsung di Galeri Wei-Ling, Kuala Lumpur sehingga 14 September, adalah satu pengalaman pelbagai dimensi yang bukan sahaja memaparkan seni visual beliau tetapi juga koleksi puisinya bertajuk Pale In Saffron.
“Karya seni dan puisi saya hanyalah dua sisi berbeza dalam ekspresi kreatif saya,” jelas Rajinder, 59, dalam satu temu bual baru-baru ini di Galeri Wei-Ling.
“Saya telah menghabiskan banyak masa di luar negara, merentasi sempadan, tinggal di pelbagai negara sebagai sebahagian daripada diaspora. Bahkan, di Malaysia, saya merupakan sebahagian daripada diaspora Sikh; sekumpulan kecil orang yang lahir di sini tetapi tetap mempunyai hubungan dengan tanah air asal,” tambah beliau.
“Walaupun ia adalah tanah yang tidak pernah kami kenali. Sebahagian besar daripada karya saya selama 10 tahun kebelakangan ini – di Ireland, di London, di Malaysia – adalah mengenai orang-orang seperti saya… pendatang,” katanya.
Saffron Surrender, koleksi lukisan minyak bersaiz besar, meneroka tema penyahjajahan dan legasi empayar British. Pada Ogos 2022, beliau kembali ke Kuala Lumpur dan mempersembahkan pameran Saffron Songs (juga di Galeri Wei-Ling) yang memfokuskan kepada bahasa, sejarah keluarga, lagu-lagu dan lukisan.
MELALUI GENERASI
“Saffron Surrender sangat berkait rapat dengan usaha mencari jalan keluar daripada ratusan tahun pemerintahan penjajah… pemerintahan British Raj,” kata Rajinder.
Lukisan-lukisan baharu beliau berlatarbelakangkan benua kecil India, di mana nenek moyangnya sama ada menentang atau berkhidmat di bawah Empayar British.
“Walaupun saya tidak pernah tinggal di India, saya tidak dapat memisahkan diri daripadanya. Ibu bapa saya, keluarga besar saya, dan kenangan bersama membentuk identiti kami, yang terus dipertahankan melalui budaya kami,” katanya.
Lukisan Rajinder mencerminkan kisah-kisah sejarah masyarakatnya yang dikongsi dengan beliau semasa beliau membesar di Malaysia.
“Saya menceritakan kisah-kisah dalam pameran ini, dan kisah-kisah ini saya dengar bertahun-tahun lamanya, secara cerita pendek, daripada ibu bapa saya, pendeta di Gurdwara atau melalui kelas bahasa Punjabi di Tanjung Rambutan, tempat saya dibesarkan.
“Saya banyak bercakap mengenai budaya Punjabi, khususnya diaspora Sikh di Malaysia, bagaimana mereka datang ke sini, apa yang mereka lalui dan jenis warisan penjajah yang mereka terima. Bagaimana British telah memberi kesan kepada kami,” katanya.
KEMURNIAN DAN KEROHANIAN
Mengubah kisah-kisah ini menjadi seni tidak bermakna ia tidak berubah dengan peredaran masa. Sebaliknya, Rajinder menggunakan sapuan berus yang lembut dan reka bentuk dinamik, yang diilhami oleh pelukis Flemish Baroque, Peter Paul Rubens.
“Dalam pameran ini, saya memfokuskan kepada koreografi penjajahan. Sebagai pelukis dan koreografer yang bekerja dengan penari, saya sangat terlibat dengan pergerakan, rentak, dan gerak isyarat badan. Pergerakan dinamik dalam lukisan ini sangat penting bagi saya, mencerminkan hubungan saya dengan tubuh badan dalam karya saya,” jelas Rajinder, yang mempunyai PhD dalam bidang Kejuruteraan dan Sarjana Seni Halus.
Warna jingga terang safron memainkan peranan penting dalam lukisan Rajinder. Beliau menggunakannya bukan sahaja sebagai lapisan asas lukisan tetapi juga untuk makna simboliknya yang mendalam, yang disatukan dengan kaya dalam karyanya.
“Saya banyak menggunakan warna safron dalam lapisan asas lukisan saya. Safron sendiri merupakan intipati amalan seni saya. Safron melambangkan kesucian, kerohanian, dan dalam kalangan Sikh, ia mewakili keberanian, keberanian, dan pengorbanan.
“Tetapi bagi saya, safron lebih seperti bebanan idea. Ia seperti noda yang ditinggalkan oleh orang yang sembahyang pada fabrik serban, awda tahu. Awda berdoa dan lama-kelamaan warnanya semakin mendalam menjadi jingga.
“Saya melihatnya dengan cara ini; ia agak puitis. Cara yang tak terhingga, abadi, dan berlimpah bergerak melalui serban saya,” jelasnya.
Rajinder dengan teliti memilih kawasan tertentu dalam lukisannya untuk menambah warna dan perincian selepas melapiskan safron sebagai lapisan asas. Pendekatan itu membiarkan lapisan asas safron kelihatan, meningkatkan lukisan tanpa membuatnya kelihatan tidak siap atau tidak bersambung.
“Jika awda perhatikan lukisan-lukisan ini, saya hanya memilih bahagian-bahagian tertentu untuk dilukis di mana terdapat lapisan yang lebih tebal dan lebih bertekstur. Jadi, safron adalah lapisan asas, lapisan pertama, dan saya biarkan sebahagian besarnya tidak disentuh di peringkat sete-rusnya. Ini membolehkan pergerakan dan tontonan, seperti yang dilakukan Rubens, walaupun beliau tidak melakukan tempat-tempat lukisan kecil tetapi menghasilkan keseluruhan karya dengan cara tertentu.
“Tetapi ia adalah sangat penting bagi saya untuk mempunyai unsur keganasan, pergerakan, dan figur heroik dalam karya ini,” tambahnya.
Rajinder menjelaskan bahawa lukisan-lukisannya lebih berakar pada ‘memori kolektif’ daripada ketepatan sejarah. Beliau menekankan bahawa dia tidak menggambarkan peristiwa sejarah yang tepat, dengan berkata, “Saya bukan seorang sejarawan.”
Jadi, bagaimana beliau mengubah ‘memori kolektif’ menjadi kreativiti?
“Itulah satu lagi perkara mengenai memori kolektif. Awda membesar dengan kisah-kisah tertentu dan apakah realiti kita mengenai kisah-kisah ini?
“Masalah dengan memori kolektif ialah kita memilih dan memutuskan cerita yang kita mahu ceritakan. Memori kolektif juga bersifat selektif… yang bermaksud kita memilih cerita yang kita mahu ceritakan dan kita mentafsirnya dengan cara tertentu.
“Jadi, itulah peranan saya sebagai seorang pelukis. Saya melihat sesuatu yang mungkin orang lain tidak nampak, dan saya mahu menunjukkannya kepada awda, itulah yang saya lakukan di sini,” kongsinya.
Rajinder juga membincangkan kesan penjajahan terhadap masyarakat Sikh, menekankan bagaimana ia kekal sebagai beban yang menyakitkan dan terus ditanggung oleh mereka.
“Orang Sikh hari ini menanggung luka yang kelihatan, yang berpunca daripada warisan penjajahan,” katanya.
Tajuk pameran Saffron Surrender diambil daripada peristiwa penyerahan Sikh kepada British pada tahun 1849 semasa Perang Anglo-Sikh Kedua antara Empayar Sikh dan Syarikat Hindia Timur.
Ia juga mencerminkan kesan selepas perang itu, di mana masyarakat Sikh diambil bekerja oleh kuasa kolonial sebagai tentera dan polis untuk berkhidmat kepada penguasa baharu mereka.
“Kami diambil bekerja oleh kuasa kolonial, berperang untuk mereka dalam Perang Dunia Pertama dan Perang Dunia Kedua. Kami juga berkhidmat sebagai polis, menegakkan undang-undang ke atas tanah jajahan sambil bekerja untuk penjajah,” katanya.
“Inilah yang saya cuba tunjukkan. Kita perlu ingat apa yang telah berlaku kepada tubuh kita, dan ini adalah parut yang kita bawa. Kita perlu memikirkan apa yang telah berlaku dan mempertimbangkan hubungan kita dengan penjajah.”
Rajinder sangat menyedari masa lalu dan mengakui parut yang terukir dalam identitinya.
“Saya tahu bahawa saya mempunyai luka ini dalam diri saya. Walaupun kini saya tinggal di London… saya melihat orang Eropah dan berfikir bahawa mereka lebih baik, tetapi sebenarnya tidak! Ini hanyalah cara mereka mencuci otak kita.
“Inilah naratif utama di sebalik pameran ini. Ia adalah seruan untuk bertindak, untuk berfikir tentang apa yang telah berlaku kepada tubuh kita. Saya melihat keseluruhan pameran ini sebagai luka, parut, yang ditinggalkan dalam tubuh kita akibat pemerintahan kolonial,” kata Rajinder mengakhiri temu bual. – ANN/The Star
