JOHOR – Jabatan Perikanan Johor merancang untuk memperkenalkan 10 ladang ternakan kerang pada tahun ini, terutamanya berpusat di Pontian.
Ia adalah sebahagian daripada inisiatif kerajaan negeri untuk menjadikan daerah Pontian sebagai hab kerang negara. Pengarah Jabatan, Zainudin Abd Wahab berkata projek itu akan dijalankan secara berperingkat dengan maksimum 15 nelayan bagi setiap ternakan kerang. Beliau berkata kerajaan negeri memperuntukkan RM500,000 untuk program dua tahun itu.
“Pejabat Tanah dan Galian (PTG) Johor telah memberi lampu hijau kepada kami. Kami melihat 15 plot secara keseluruhan, dengan 10 bermula tahun ini.
“Kita akan mulakan dengan dua plot di Pontian dalam suku pertama tahun ini, diikuti dua plot di Muar, tiga di Batu Pahat dan baki tiga di Pontian juga,” katanya.
Tambahnya, lima plot tambahan itu juga akan didirikan tahun depan di Pontian. Zainudin berkata setiap plot berkeluasan kira-kira 30 hektar mengembangkan industri perikanan.
Inisiatif itu diumumkan oleh Menteri Besar, Datuk Hasni Mohammad semasa ucapan Belanjawan Johor 2022 November lalu.
Ketika ini, jabatan itu dalam fasa terakhir perbincangan dengan pejabat tanah berhubung pemberian lesen pendudukan sementara (TOL) kepada nelayan terbabit. Ia juga sedang memuktamadkan senarai peserta untuk keseluruhan program.
“Paling penting, kita sudah mempunyai tempat untuk menjalankan projek itu dan mengenal pasti penternak kerang yang akan memulakan inisiatif di Pontian.
“Kejayaan atau kegagalan projek bergantung kepada kesanggupan peserta kerana mereka bertanggungjawab sepenuhnya dari awal hingga akhir.
“Ini adalah sebahagian daripada program myKomuniti Perikanan (myKP),” kata Zainudin, sambil menambah ia akan menjadi projek rintis dua tahun.
MyKP telah dilancarkan pada 2018 oleh Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani untuk mengembangkan industri perikanan. Zainudin berkata projek itu boleh mengambil masa sehingga 12 bulan sebelum ia menunjukkan hasil, justeru hanya penternak kerang sepenuh masa dibenarkan mengambil bahagian.
“Kita akan mulakan dengan membersihkan tapak petak penternakan kerang sebelum menabur benih. Kosnya adalah minimum kerana ini sudah menjadi tempat pembiakan semula jadi untuk kerang.
“Mulai itu, setiap petani akan bertanggungjawab untuk melindungi plot mereka terutama daripada kecurian.
“Mereka tidak boleh mengharapkan agensi kerajaan membuat rondaan di kawasan ini 24 jam sehari.
“Tetapi memandangkan mereka adalah sebahagian daripada myKP, mereka boleh melaporkan aktiviti yang mencurigakan di kawasan mereka,” katanya sambil menambah nelayan akan menjadi mata dan telinga jabatan itu.
Zainudin berkata kerang dianggap sebagai ‘emas hitam’ tempatan dan hanya boleh membiak di negeri tertentu selain Johor, iaitu Perak, Selangor dan Melaka.
“Kami mahu mengembangkan industri kerana pada masa ini, kami tidak mempunyai bekalan yang cukup untuk kegunaan tempatan.
“Jadi melalui projek ini, kami berharap dapat meningkatkan kadar pengeluaran dan mungkin mengeksport kerang ke negara jiran seperti Singapura dan Thailand,” katanya.
Zainudin menekankan tahun lepas, jabatan itu merekodkan lebih 628 tan metrik kerang, hampir lima kali ganda jumlah yang dituai pada 2020 (146 tan metrik), manakala angka untuk 2019 ialah 179 tan metrik.
“Jadi, jelas sekali, terdapat potensi besar untuk mengembangkan industri ini, dan kami berharap projek ini akan menjadi titik permulaan,” katanya.
“Pasaran untuk kerang semakin berkembang. Kira-kira 30 tahun lalu, 70kg boleh didapati hanya RM35 tetapi orang ramai masih berfikir dua kali untuk membelinya.
“Tetapi hari ini, harganya mungkin 10 kali lebih tinggi kerana permintaan untuk kerang terus melonjak,” katanya.
Mengimbau kembali tahun-tahun awalnya menuai kerang, nelayan Dawik Mohammad Ali, 58, berkata terdapat banyak kerang di Ayer Baloi, Pontian, tetapi tidak ramai yang memakannya ketika itu.
“Saya terpaksa merayu orang ramai untuk membelinya daripada saya kerana kerang bukanlah menu ‘utama’ ketika itu,” katanya.
Lama kelamaan, permintaan untuk kerang meningkat dan sebelum dia sedar, terdapat kira-kira 14 nelayan ‘bertanding’ dengannya di pasar.
“Dulu hanya segelintir daripada kami, dan ‘tauke’ (pemilik pasar) dari Batu Pahat hanya akan membeli beg 70kg sehari.
“Tetapi kemudian pasaran berkembang, dan saya tidak lagi mempunyai kekuatan untuk menyediakan 70kg sehari sendiri, jadi saya meminta rakan-rakan saya untuk menuai kerang sebagai gantinya,” kata Dawik, yang merupakan ketua myKP di Ayer Baloi.
Dia mampu memperoleh 70kg kerang dengan mudah pada waktu pagi, menjualnya pada sebelah petang dan pulang pada sebelah malam, sambil menambah ini adalah rutinnya sekarang. Dawik berkata satu kilogram kerang boleh mencecah se-hingga RM10 hari ini, bergantung kepada saiz.
Menurut Dawik, tempoh penuaian kerang biasanya pada bulan September hingga Disember, manakala musim mengawan adalah dari Januari hingga Jun.
“Kami hanya boleh menuai apabila mendapat kelulusan daripada Institut Penyelidikan Perikanan dan Jabatan Perikanan Johor,” katanya sambil menambah permit penuaian hanya akan dikeluarkan dalam tempoh ini.
Pada masa ini, terdapat 34 nelayan di Ayer Baloi menjalankan perniagaan kerang dan setiap daripada mereka hanya dibenarkan menuai maksimum 100kg sehari.
Beliau menyatakan terdapat enam lagi lokasi penuaian kerang di Pontian iaitu Tampok, Benut, Sanglang, Pulai Sebatang, Api-Api dan Pontian Besar. Mengenai projek ternakan kerang oleh Jabatan Perikanan Johor, beliau berharap jabatan itu dapat menangani isu kecurian.
Ketua myKP Pulai Sebatang, Ismail Mohd Hassan, 50, berkata lebih banyak penglibatan diperlukan antara kerajaan negeri, Jabatan Perikanan Johor dan nelayan di Pontian mengenai projek kerang.
“Kami mahu membantu memastikan projek perintis ini berjaya kerana ia akan menjadi situasi menang-menang untuk semua. Projek ini adalah sesuatu yang baharu, bukan sahaja untuk nelayan tetapi juga jabatan dan kerajaan.
“Biasanya dengan sesuatu yang baharu, akan ada gangguan di sepanjang perjalanan, dan beberapa isu mungkin memerlukan campur tangan kerajaan,” katanya.
Ismail Mohd menambah, memperluaskan industri kerang di Pontian dan menjadikannya sebagai produk agropelancongan adalah baik untuk daerah ini. Sementara itu, nelayan Hairul Salleh Md Tahir, 50, bertanggungjawab mengendalikan sistem tangki pembersihan kerang yang digelar ‘Molluscure’.
“Sistem itu dibangunkan Universiti Teknologi Malaysia (UTM) dan telah digunakan komuniti nelayan di sini sejak 2016 untuk membersihkan kerang yang dituai.
“Tangki pembersihan membantu mengeluarkan logam toksik daripada kerang,” katanya sambil menjelaskan proses itu boleh mengambil masa sehingga tiga jam untuk dua tan kerang.
Tambahnya, air hujan, cuka dan garam laut digunakan semasa proses pembersihan. Selain kerang, Jabatan Perikanan negeri turut merancang projek ternakan udang galah. ANN/The Star
